| Bahasa Mandarin Kuno | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kawasan | Dataran China Utara | ||||||
| Era | abad ke-12 hingga abad ke-14 | ||||||
Sino-Tibet
| |||||||
Bentuk awal | |||||||
| tulisan Cina, tulisan Phagspa | |||||||
| Kod bahasa | |||||||
| ISO 639-3 | – | ||||||
| Glottolog | Tiada | ||||||
| Nama Bahasa Cina | |||||||
| Tulisan Cina Tradisional | 古官話 | ||||||
| Tulisan Cina Ringkas | 古官话 | ||||||
| |||||||
| Bahasa Mandarin Awal | |||||||
| Tulisan Cina Tradisional | 早期官話 | ||||||
| Tulisan Cina Ringkas | 早期官话 | ||||||
| |||||||
Bahasa Mandarin Kuno ialah bahasa pertuturan di kawasan utara China semasa dinasti Jin yang diperintah oleh Jurchen dan dinasti Yuan yang di bawah taklukan Mongol (abad ke-12 hingga ke-14). Genre baharu sastera vernakular pada zaman itu adalah berdasarkan bahasa ini, termasuklah karya berangkap, drama dan bentuk cerita, seperti qu (曲) dan sanqu (散曲).
Fonologi bahasa Mandarin Kuno telah ditaabirkan daripada tulisan ʼPhags-pa (sejenis sistem berabjad yang dicipta pada tahun 1269 untuk beberapa bahasa di bawah empayar Mongol termasuklah bahasa Cina) dan daripada dua kamus rima iaitu Menggu Ziyun (1308) dan Zhongyuan Yinyun (1324). Buku rima tersebut berbeza dalam beberapa butiran tetapi menunjukkan banyak ciri ciri dialek Mandarin moden, seperti pengurangan dan kehilangan konsonan hentian koda dan penyusunan semula empat nada bahasa Cina Pertengahan.
Nama
Nama "Mandarin", sebagai terjemahan langsung kepada perkataan bahasa Cina Guānhuà (官話, 'bahasa penjawat awam'), pada mulanya digunakan untuk lingua franca dinasti Ming dan Qing, yang berdasarkan pelbagai dialek utara. Ia telah diperluaskan kepada kedua-dua bahasa Cina Standard dan dialek-dialek China utara yang berkaitan bermula abad ke-12 hingga masa kini.[1]
Bahasa itu dahulu dikenali sebagai Hàn'ér yányǔ (漢兒言語, 'Bahasa Hàn'ér') atau Hànyǔ dalam buku teks bahasa Cina Korea Nogeoldae, selepas nama Hàn'ér atau Hànrén yang digunakan oleh orang Mongol untuk rakyat mereka di kawasan utara yang dahulunya diperintah oleh dinasti Jin, berbeza dengan Nánrén bagi mereka yang dahulu di bawah dinasti Song Selatan.[2]
Sumber
.png)
Negara China mempunyai tradisi kukuh dan konservatif dari segi penghuraian fonologi dalam bentuk kamus rima dan jadual rima. Contohnya, sistem fonologi Guangyun pada abad ke-11 adalah hampir sama dengan sistem Qieyun yang wujud empat abad lebih awal sehingga menyamarkan perubahan yang berlaku dalam bahasa pertuturan sepanjang tempoh tersebut.[1] Pengecualian yang jarang berlaku ialah penyesuaian jadual rima oleh Shao Yong (邵雍), tanpa merujuk kepada tradisi Qieyun, untuk menerangkan fonologi bahasa di Kaifeng pada abad ke-11.[3]
Kesan sampingan pemerintahan asing di utara China antara abad ke-12 dan ke-14 adalah pelemahan banyak tradisi lama. Genre sastera vernakular baharu termasuklah puisi qu dan sanqu, yang berirama mengikut sebutan vernakular kontemporari bukannya aturan puisi formal yang dikodkan.[1] Karya deskriptif yang kurang terikat dengan tradisi Qieyun mendedahkan betapa banyak perubahan yang berlaku pada bahasa itu.[1]
Sistem tulisan berabugida pertama untuk bahasa Cina telah dicipta oleh sami Buddha Tibet dan pengetua mazhab Sakya Drogön Chögyal Phagpa atas arahan maharaja Mongol Kublai Khan. Tulisan ʼPhags-pa beliau yang diisytiharkan pada tahun 1269 merupakan adaptasi menegak abjad Tibet yang pada mulanya ditujukan khusus untuk bahasa Mongolia sahaja tetapi kemudiannya disesuaikan dengan pelbagai bahasa lain dalam empayar Yuan yang termasuklah bahasa Cina. Sistem abugida tersebut menyaksikan penggunaan terhad sehingga kejatuhan dinasti Yuan pada tahun 1368.[4] Sistem tulisan itu menunjukkan beberapa pengaruh fonologi tradisional, khususnya termasuklah konsonan hentian dan geseran bersuara yang kebanyakan sarjana percaya telah hilang daripada dialek Mandarin pada masa itu.[1] Walau bagaimanapun, suku kata nada masuk (入声; yang berakhir dengan koda hentian /-p/, /-t/ atau /-k/ dalam bahasa Cina Pertengahan) semuanya ditulis dengan pengakhiran koda hentian glotal. (Nada lain tidak ditandakan pada tulisan tersebut.)
Menggu Ziyun ialah kamus rima yang berdasarkan tulisan ʼPhags-pa. Mukadimah kepada satu-satunya manuskrip yang masih ada itu tercatat tahun 1308, tetapi karya itu dipercayai berasal daripada teks ʼPhags-pa yang terdahulu. Kamus ini dipercayai berdasarkan kamus rima dinasti Song, khususnya Lǐbù yùnlüè (禮部韻略, 'Rima Menteri Bahagian Upacara') yang dikeluarkan oleh Menteri Bahagian Upacara pada tahun 1037. Muka depan buku itu termasuklah senarai huruf 'Phags-pa yang dipetakan kepada 36 konsonan onset yang wujud pada jadual rima tradisional dinasti Song, dengan huruf selanjutnya untuk vokal. Entri dikumpulkan ke dalam 15 kelas rima berpadanan rapat dengan 16 kelas rima jadual luas. Dalam setiap kelas rima, semua entri dikumpulkan mengikut ejaan rima 'Phags-pa dan kemudian mengikut empat nada bahasa Cina Pertengahan, yang terakhir tidak ditunjukkan oleh ejaan ʼPhags-pa.[4]
Penyimpangan yang lebih radikal daripada jadual rima tradisional ialah Zhongyuan Yinyun, dicipta oleh Zhōu Déqīng (周德清) pada tahun 1324 sebagai panduan kepada konvensyen berima qu, bentuk ayat vernakular baharu. Entri dikumpulkan ke dalam 19 kelas sajak yang masing-masing dikenal pasti oleh sepasang aksara contoh. Kelas-kelas rima dibahagikan mengikut nada dan kemudian ke dalam kumpulan homofon, tanpa petunjuk sebutan lain. Nada rata (平píng) dibahagikan kepada nada rata atas (陰平 yīnpíng) dan nada rata bawah (陽平 yángpíng).[1] Suku kata dalam nada masuk diedarkan masuk ke dalam nada-nada lain, tetapi diletakkan selepas suku kata lain dengan label seperti 入聲作去聲 (rùshēng zuò qùshēng, 'nada masuk menjadikan nada pergi').
Nota
Rujukan
- ^ a b c d e f Norman (1988).
- ^ Kaske (2008).
- ^ Pulleyblank (1999).
- ^ a b Coblin (2006).
Karya yang dipetik
- Coblin, W. South (2000a), "A brief history of Mandarin", Journal of the American Oriental Society, 120 (4): 537–552, doi:10.2307/606615, JSTOR 606615.
- ——— (2000b), "A diachronic study of Míng Guānhuá phonology", Monumenta Serica, 48: 267–335, doi:10.1080/02549948.2000.11731346, JSTOR 40727264, S2CID 192485681.
- ——— (2006), A Handbook of 'Phags-pa Chinese, ABC Dictionary Series, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, ISBN 978-0-8248-3000-7.
- Hsueh, F.S. (1975), Phonology of Old Mandarin, Mouton De Gruyter, ISBN 978-90-279-3391-1.
- Kaske, Elisabeth (2008), The Politics of Language in Chinese Education, 1895–1919, BRILL, ISBN 978-90-04-16367-6.
- Norman, Jerry (1988), Chinese, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-29653-3.
- ——— (1999). "Vocalism in Chinese dialect classification". Dalam Simmons, Richard VanNess (penyunting). Issues in Chinese Dialect Description and Classification. Journal of Chinese Linguistics Monograph Series. Journal of Chinese Linguistics monograph series. m/s. 193–203. JSTOR 23825680.
- Pulleyblank, Edwin G. (1971), "Late Middle Chinese, Part II" (PDF), Asia Major, 16: 121–166.
- ——— (1978), "The nature of the Middle Chinese tones and their development to Early Mandarin", Journal of Chinese Linguistics, 6 (2): 173–203, JSTOR 23752830.
- ——— (1984), Middle Chinese: a study in historical phonology, Vancouver: University of British Columbia Press, ISBN 978-0-7748-0192-8.
- ——— (1991), A lexicon of reconstructed pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese and Early Mandarin, Vancouver: UBC Press, ISBN 978-0-7748-0366-3.
- ——— (1999), "Chinese traditional phonology", Asia Major, 12 (2): 101–137, JSTOR 41645549.
- Stimson, Hugh M. (1977), "Phonology of Old Mandarin by F.S. Hsueh", Language, 53 (4): 940–944, doi:10.2307/412925, JSTOR 412925.
Bacaan lanjut
- Dong, Tonghe (1954), Zhōngguó yǔyīn shǐ, Taipei. Unknown parameter
|trans_title=ignored (bantuan) - Li, Wen-Chao (1999), A Diachronically-motivated Segmental Phonology of Mandarin Chinese, Peter Lang, ISBN 978-0-8204-4293-8.
- Shen, Zhongwei (2015), "Early Mandarin seen from ancient Altaic scripts", dalam S-Y. Wang, William; Sun, Chaofen (penyunting), The Oxford Handbook of Chinese Linguistics, Oxford: Oxford University Press, m/s. 91–103, ISBN 978-0-19-985633-6.
- Stimson, Hugh M. (1966), The Jongyuan In Yunn: a guide to Old Mandarin pronunciation, Far Eastern Publications, Yale University.
Pautan luar
- BabelStone: Skrip Phags-pa, oleh Andrew West .
- Zhongyuan Yinyun di Arkib Internet : bahagian 1 dan bahagian 2 .
- Zhongyuan Yinyun, di Projek Teks Bahasa Cina .
