Jaffna
Yāḻppāṇam (Nama Rasmi dalam Bahasa Tamil) | |
|---|---|
Bandar | |
 Mengikut arah jam dari atas: Perpustakaan Awam Jaffna, lebuh raya Jaffna-Pannai-Kayts, Kuil Nallur Kandaswamy, Kubu Jaffna, Patung Sangiliyan, Runtuhan Istana Jaffna. | |
| Koordinat: 09°39′53″N 80°01′00″E / 9.66472°N 80.01667°E | |
| Negara | Sri Lanka |
| Provinsi | Provinsi Utara |
| Daerah | Jaffna |
| Pentadbiran | |
| • Jenis | [Majlis Perbandaran |
| Keluasan | |
| • Jumlah | 20.2 km2 (7.8 batu persegi) |
| Aras | 5 m (16 ft) |
| Penduduk (2012) | |
| • Jumlah | 88,138 |
| • Kepadatan | 4,400/km2 (11,000/batu persegi) |
| [1] | |
| Zon waktu | UTC+5:30 (Sri Lanka Standard Time Zone) |
| Laman sesawang | jaffna.mc.gov.lk |
Jaffna ( Tamil: யாழ்ப்பாணம், rumi: Yāḻppāṇam ,ta ; Sinhala: යාපනය, rumi: Yāpanaya ) atau juga dikenali sebagai Yalpannam ialah ibu kota Provinsi Utara di Sri Lanka. Ia terletak di bahagian barat daya Semenanjung Jaffna, menghadap ke Laguna Jaffna. Terletak kira-kira 396 kilometer dari ibu negara Sri Lanka, Colombo, bandar ini mempunyai populasi sebanyak 88,138 dan merupakan bandar ke-12 terbesar di negara itu. Jaffna terletak kira-kira 10 kilometer (6 batu) dari Kandarodai yang berfungsi sebagai emporium di semenanjung Jaffna dari zaman kuno klasik . Pinggir bandar Jaffna, Nallur berkhidmat sebagai ibu kota Kerajaan Tamil Jaffna zaman pertengahan selama empat abad. [2]
Sebelum Perang Saudara Sri Lanka, merupakan bandar kedua terpadat di Sri Lanka selepas Colombo. Pemberontakan bersenjata pada tahun 1980-an telah menyebabkan kerosakan besar, pengusiran sebahagian daripada penduduk, serta pendudukan ketenteraan. Sejak tamatnya perang saudara pada tahun 2009, pelarian dan orang yang dipindahkan di dalam negara mula kembali ke kediaman mereka, manakala usaha pembinaan semula oleh kerajaan dan sektor swasta turut bermul. [3] Secara sejarah, Jaffna merupakan sebuah bandar yang sering menjadi rebutan. Ia dijadikan sebuah bandar pelabuhan kolonial semasa penjajahan Portugis ke atas Semenanjung Jaffna pada tahun 1619, sebelum jatuh ke tangan Belanda, dan akhirnya dikuasai oleh British pada tahun 1796. Semasa perang saudara, kumpulan pemberontak Harimau Pembebasan Tamil Eelam (LTTE) menguasai Jaffna pada tahun 1986. Pasukan Pengaman India (IPKF) pula menduduki bandar ini buat seketika pada tahun 1987. LTTE kembali menguasai bandar tersebut dari tahun 1989 sehingga 1995, sebelum Tentera Sri Lanka merampas semula kawalan ke atas Jaffna.
Majoriti penduduk bandar ini terdiri daripada Tamil Sri Lanka, dengan kehadiran yang signifikan daripada Moor Sri Lanka, Tamil India, serta kumpulan etnik lain sebelum perang saudara. Kebanyakan Tamil Sri Lanka beragama Hindu, diikuti oleh Kristian, Muslim, dan sebilangan kecil penganut Buddha. Bandar ini menempatkan sejumlah institusi pendidikan yang ditubuhkan semasa zaman penjajahan dan pasca-penjajahan. Ia juga mempunyai pelbagai institusi komersial, unit industri kecil, bank, hotel, dan institusi kerajaan lain. Jaffna juga terkenal dengan banyak tapak bersejarah seperti Perpustakaan Jaffna yang pernah dibakar dan dibina semula, serta Kubu Jaffna yang dibangunkan semula semasa zaman penjajahan Belanda.
Etimologi
[sunting | sunting sumber]Jaffna dikenali dalam bahasa Tamil sebagai Yalpanam dan dahulunya dikenali sebagai Yalpanapattinam. Sebuah prasasti dari Empayar Vijayanagara pada abad ke-15 menyebut tempat ini sebagai Yalpaanayanpaddinam.Nama ini juga terdapat pada plat tembaga yang dikeluarkan oleh raja-raja Sethupathi pada era yang sama. Akhiran -pattinam menunjukkan bahawa tempat tersebut merupakan sebuah bandar pelabuhan. [4] [5]
Asal-usul nama ini boleh dikesan kepada sebuah lagenda berkaitan etimologi bandar tersebut. Seorang raja (dipercayai Ukkirasinghan) telah dikunjungi oleh seorang pemuzik Panan yang buta, yang merupakan pakar dalam muzik vokal serta mahir memainkan alat muzik yang dikenali sebagai Yazh. [6] Raja, yang begitu terpesona dengan muzik yang dimainkan menggunakan Yal oleh pemuzik Panan, menghadiahkan kepadanya sebuah kawasan tanah berpasir. Panan tersebut kemudian kembali ke India dan memperkenalkan beberapa ahli sukunya yang juga miskin sepertinya untuk turut berpindah ke tanah yang dijanjikan ini. Dipercayai bahawa tempat penempatan mereka ialah kawasan bandar yang kini dikenali sebagai Passaiyoor dan Gurunagar. Pelabuhan Perdagangan Columbuthurai yang terletak di Colombuthurai serta pelabuhan yang dahulu dikenali sebagai ‘Aluppanthy’ yang terletak di kawasan Gurunagar dilihat sebagai bukti kepada kisah ini.[7] [8] [9]
Bentuk sebutan biasa bagi Yalpanam ialah Yappanam. Huruf Ya dan Ja, serta pp dan ff, boleh ditukar ganti dengan mudah. Jaffna ialah versi Yalpanam yang diterima pakai oleh pemerintah dan pendatang yang tidak bertutur dalam bahasa Tamil. Sebaik sahaja nama ini memasuki bahasa asing, akhiran -m dalam Tamil telah digugurkan, dan akhirnya ia dikenali sebagai Jaffna.[7]
Pengangkutan
[sunting | sunting sumber]Jaffna terletak 396 kilometer (246 batu) dari Colombo. Ia dihubungkan secara langsung melalui sistem kereta api dan jalan raya. Bandar ini dilayani oleh kereta api Yal Devi dan lima lagi kereta api setiap hari dari Colombo. [10]Stesen kereta api utama di bandar ini ialah Stesen Kereta Api Jaffna. Lebuhraya A-9 yang menghubungkan bandar ini dengan kawasan lain di negara itu telah dibuka selepas gencatan senjata 2002. Ia dilayani oleh bas dan kenderaan persendirian serta agensi kerajaan. Penerbangan komersial juga tersedia dari Chennai, India dan Colombo ke Jaffna melalui Lapangan Terbang Antarabangsa Jaffna. [11] Sejak 2017 perkhidmatan feri ekspres menghubungkan Jaffna dengan pulau Delft. [12]
Pendidikan
[sunting | sunting sumber]Bandar Jaffna mempunyai sejumlah institusi pendidikan yang diasaskan hasil usaha mubaligh dan kebangkitan Saivisme semasa zaman penjajahan British. Peter Percival, seorang mubaligh Wesleyan, telah memulakan beberapa sekolah di bandar Jaffna termasuk Kolej Pusat Jaffna dan Sekolah Menengah Perempuan Vembadi. Sebelum perang saudara, bandar ini mempunyai salah satu kadar celik huruf tertinggi di seluruh Sri Lanka. [11]
Sastera dan Media
[sunting | sunting sumber]Semasa perang saudara, ramai penerbit, penulis dan wartawan telah dibunuh atau ditangkap, dan media mengalami penapisan yang ketat. Sejak tahun 2000-an, Jaffna dilayani oleh akhbar-akhbar seperti Uthayan, Yarl Thinakkural dan Valampurii.
Bangunan terkenal
[sunting | sunting sumber]Beberapa bangunan bersejarah seperti kuil-kuil, perpustakaan Saraswathy Mahal, dan istana-istana di bandar diraja Nallur serta di seluruh Semenanjung Jaffna telah dimusnahkan oleh penjajah Portugis. Bahan-bahan daripada bangunan yang musnah itu telah digunakan untuk membina Kubu Jaffna dan kubu-kubu pertahanan lain. [13] Cankilian Thopu atau pintu masuk ke istana Cankili I dan Mantri Manai atau istana menteri adalah antara beberapa bangunan pra-penjajahan yang masih berdiri di kawasan diraja Nallur. Di dalam kawasan bandar Jaffna itu sendiri, Kubu Belanda merupakan struktur yang mengagumkan, diikuti oleh banyak rumah, gereja, dan bangunan awam dari zaman penjajahan Belanda, kebanyakannya mengalami kerosakan semasa perang saudara. Terdapat juga beberapa bangunan dari era penjajahan British, seperti menara jam bergaya Indo-Sarasenik dan Perpustakaan Awam yang terkenal. Hampir semua kuil Hindu di Jaffna, termasuk kuil sosial yang penting seperti Kuil Nallur Kandaswamy, telah dibina semula semasa zaman penjajahan Belanda dan British.
Individu yang terkenal
[sunting | sunting sumber]Lihat Kategori:Orang dari Jaffna
Bandar Kembar
[sunting | sunting sumber]Inisiatif Bandar Berkembar memberikan peluang kepada penduduk bandar-bandar tersebut untuk saling mengenali budaya masing-masing. [14]
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamagazetteer - ^ "Definition of Jaffna | Dictionary.com". www.dictionary.com (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 31 January 2023. Dicapai pada 2023-01-18.
- ^ "Improving Urban Services and Livability Across Sri Lanka" (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 23 September 2016. Dicapai pada 2016-09-21.
- ^ Raghavan, M. D. (1971). Tamil culture in Ceylon: a general introduction (dalam bahasa Inggeris). Kalai Nilayam. m/s. 78.
- ^ Kōvintacāmi, Mu (1977). A Survey of the Sources for the History of Tamil Literature (dalam bahasa Inggeris). Annamalai University. m/s. 93. Diarkibkan daripada yang asal pada 2 April 2023. Dicapai pada 27 November 2018.
- ^ Raghavan, M. D. (1971-01-01). Tamil culture in Ceylon: a general introduction (dalam bahasa Inggeris). Kalai Nilayam.
- ^ a b Katiresu 2004.
- ^ Rasanayagam, C.; Rasanayagam, Mudaliyar C. (1993-01-01). Ancient Jaffna: Being a Research into the History of Jaffna from Very Early Times to the Portuguese Period (dalam bahasa Inggeris). Asian Educational Services. ISBN 9788120602106.
- ^ ICTA. "Jaffna Divisional Secretariat – Overview". jaffna.ds.gov.lk (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 12 August 2017. Dicapai pada 2017-08-12.
- ^ "Dailynews". President requests patriotic citizens: Join us in building Northern rail track. 24 March 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 October 2012.
- ^ a b Gunawardena 2004
- ^ "Express ferry service between Jaffna and Delft Island" (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 24 January 2017. Dicapai pada 2017-01-22.
- ^ De Silva & Beumer 1997
- ^ "Jaffna becomes a Sister City of Sterling Heights, United States". Daily FT. 23 November 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 23 November 2016. Dicapai pada 23 November 2016.
- ^ "Twin City Agreement signed between the City of Jaffna and City of Kingston in London". tamildiplomat.com. 19 October 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 February 2017. Dicapai pada 2 February 2017.