| Masjid al-Hamra | |
|---|---|
| الجامع الاحمر (Arab) ⵎⴻⵣⴳⵉⴷⴰ ⴰⵣⴻⴳⴰⴴ (Barbar) | |
 Menara masjid dilihat dari Grande Rue Fes el-Jdid. | |
| Info asas | |
| Lokasi | Fes, Maghribi |
| Koordinat geografi | 34°03′19.1″N 4°59′23.9″W / 34.055306°N 4.989972°W |
| Agama | Islam |
| Negara | Maghribi |
| Status | Aktif |
| Penerangan seni bina | |
| Jenis seni bina | Masjid |
| Gaya seni bina | Banu Marin, Maghribi, Moor, Islam |
| Pengasas | Abu al-Hasan |
| Spesifikasi | |
| Bil. menara masjid | 1 |
| Tinggi menara masjid | kira-kira 23.8 m |
| Bahan binaan | Batu bata, kayu |
Masjid al-Hamra atau Masjid Merah (Arab: الجامع الاحمر, bahasa-bahasa Barbar: ⵎⴻⵣⴳⵉⴷⴰ ⴰⵣⴻⴳⴰⴴbahasa-bahasa Barbar Kategori:Rencana dengan) ialah sebuah masjid era Marin di Fes, Maghribi. Ia merupakan sebuah masjid Jumaat tempatan yang terletak di Grande Rue ("Jalan Besar") Fes el-Jdid, bandar istana yang diasaskan oleh pemerintah Marinid.
Latar belakang sejarah
Penubuhan
Masjid ini tidak diketahui tarikh pembinaannya secara tepat kerana tiada sebarang inskripsi asas,[1] tetapi ia diketahui telah dibina pada zaman Marinid, hampir pasti pada abad ke-14.[2] Roger Le Tourneau mencadangkan ia kemungkinan besar dibina pada akhir abad ke-13 atau pada awal abad ke-14.[3] Henri Bresolette berhujah bahawa masjid itu mesti bertarikh sebelum 1323 kerana ia disebut dalam inskripsi wakaf dari tahun itu di Madrasah Sahrij.[4][1] Georges Marçais mencadangkan, atas dasar persamaannya yang kuat dengan Masjid Sidi Boumediene di Tlemcen bahawa ia dibina oleh arkitek yang sama dan di bawah pemerintah yang sama, dan dengan itu, meletakkan asasnya dalam pemerintahan Sultan Abu al-Hasan, dari 1331 hingga 1348.[5] Pengarang Richard Parker memberikan tarikh tahun 1339 (tetapi tidak menunjukkan sumber asasnya).[6] Tarikh lain yang dicadangkan oleh pengarang yang lebih baru termasuk pertengahan abad ke-14, semasa pemerintahan Sultan Abu Inan (1348–1358), dan 1320, semasa pemerintahan Abu Sa'id Uthman.[2]
Terdapat juga rumah wuduk, hammam, dan sekumpulan kedai yang dibina bersama di seberang jalan juga dikaitkan dengan masjid, walaupun belum ada kajian untuk menjelaskan sama ada kompleks ini adalah sebahagian daripada pembinaan dan reka bentuk asal masjid.[7]
Nama
Nama masjid, jama' hamra[8][5] atau jama' al-hamra,[3] bermaksud sama ada "Masjid Merah" atau "Masjid Si Merah". Memandangkan bentuk perkataan hamra adalah feminin dari segi tatabahasa, Le Tourneau mencadangkan bahawa ia merujuk kepada sama ada menara merah atau wanita merah (kedua-dua perkataan yang munasabah dan feminin dari segi tatabahasa).[3] Sebelum ia diubah suai dengan hiasan zellij tambahan, warna asal menara itu mungkin lebih hampir kepada warna merah, dan merupakan satu hipotesis lain.[2] Boris Maslow melaporkan bahawa satu legenda mengaitkan masjid itu kepada "Sultan Merah" yang tidak dikenali, tetapi legenda yang lebih munasabah mengaitkannya dengan "wanita merah" dari puak Banu Marin yang berasal dari Tafilalt, dan mengabdikan kekayaannya untuk membina masjid.[8] Dalam kes sedemikian, masjid itu juga akan dikenali sebagai Jama' Lalla Hamra ("Masjid Wanita Merah").[8]
Seni bina
Gambaran keseluruhan
Masjid ini mempunyai susun atur yang serupa dengan Masjid Besar Fes el-Jdid dan masjid-masjid Marin utama lain pada masa itu.[2][5] Masjid ini mempunyai pelan lantai segi empat tepat dengan halaman segi empat tepat (sahn) di bahagian utaranya, yang dikelilingi oleh galeri arked di tiga sisi, dan oleh dewan solat utama di selatan. Menara ini terletak di sudut barat laut dan menghadap ke jalan utama. Masjid ini mempunyai tiga pintu masuk, satu ke utara pada paksi tengah bangunan, dan dua lagi ke timur dan barat di sudut selatan halaman. Masjid ini mempunyai bumbung kayu yang landai, ditutup dengan jubin hijau di atas; satu ciri biasa masjid Maghribi.[8]
Halaman yang dikelilingi oleh galeri melengkung berukuran 11.3 kali 13.7 meter.[8] Di tengahnya ialah (atau dahulunya) air pancut tengah dengan lembangan marmar, manakala di bawah galeri di sudut barat dayanya ialah air pancut dinding yang dihiasi dengan jubin mozek zellij; kedua-duanya untuk wuduk.[8]
Ruang solat
Seperti kebanyakan masjid Maghribi, bahagian dalam masjid adalah ruang hypostyle dengan deretan gerbang Moor yang berserenjang dengan dinding kiblat selatan. Satu lagi barisan gerbang berjalan rapat dan selari dengan dinding selatan, membentuk lorong melintang di hadapan mihrab dan dinding kiblat.[8] Siling kayu bahagian tengah dewan solat dibuat dalam gaya berchla Maghribi, dengan bingkai kayu dan rasuk disusun untuk membentuk motif geometri. Ini berasal daripada pembinaan asal Marin.[2]
Ruang segi empat tepat di hadapan mihrab dihiasi dengan permukaan berukir stuko dan dilitupi kubah bingkai kayu membentuk corak bintang geometri dan diserlahkan dengan hiasan bercat. Peralihan kubah ke ruang segi empat di bawah dibentuk oleh ukiran muqarnas.[8] Mihrab itu sendiri terdiri daripada ceruk yang diliputi oleh kubah muqarnas di belakang gerbang ladam kuda, manakala dinding di sekeliling mihrab ditutup dengan hiasan ukiran stuko tipikal dengan motif arabes, kaligrafi dan geometri.[8] Bercanggah dengan banyak masjid Marin lain yang masih wujud, hiasan mihrab ini serta kubah kayu bersebelahan nampaknya masih berasal dari zaman Marin.[2] Tiga tingkap stuko diletakkan di dinding di atas mihrab seperti kebiasaan di masjid lain. Terdapat pintu di kedua-dua sisi mihrab; yang kanan menuju ke bilik simpanan mimbar, manakala yang kiri menuju ke bilik imam dan jama' al-gnaiz, sebuah ceramah kecil yang didedikasikan untuk upacara pengebumian.[8]
Menara
Menara itu mempunyai tapak segi empat sama berukuran 4.5 meter setiap sisi.[8] Aci utama menara ialah 19.2 meter tinggi, di atasnya merupakan menara mini sekunder (2.5 meter setiap sisi dan 4.6 meter tinggi) di atasnya oleh kubah kecil dan akhiran logam dengan sfera.[8] Bahagian dalam menara itu dinaiki melalui tangga panjang yang melilit teras menara berasaskan persegi, menuju ke platform di bahagian atas aci utama. Satu-satunya tingkap terdapat di sebelah selatan menara.[8]
Muka bangunan menara diliputi oleh motif Maghribi lazim. Walaupun ia kelihatan serupa sepintas lalu, setiap motif berbeza sedikit, menampilkan variasi corak darj wa ktaf (atau sebka). Di sepanjang bahagian bawah setiap muka terdapat deretan gerbang buta yang menggabungkan motif di atas dan dipenuhi dengan kerja jubin mozek (zellij).[8] Di sekeliling bahagian atas aci utama, di atas motif utama, ialah jalur lebih banyak jubin zellij dengan corak geometri. Selain itu, menara utama dihiasi dengan merlon hiasan, juga diliputi dalam jubin geometri.[8]
Boris Maslow mendakwa bahawa bahagian selatan dan timur menara serta aci sekunder di puncaknya rosak pada satu ketika dan dibuat semula pada zaman moden.[8] Kerja jubin zellij berwarna-warni yang memenuhi ruang kosong motif darj-wa-ktaf di tengah-tengah muka depan menara itu berkemungkinan ditambah pada penghujung abad ke-18 atau awal abad ke-19, mungkin pada zaman pemerintahan Moulay Slimane apabila hiasan jubin yang serupa telah ditambahkan di menara Marin yang lain seperti Masjid Chrabliyine dan Abu al-Hasan).[9]
Rujukan
- ^ a b Bressolette, Henri (2016). A la découverte de Fès. L'Harmattan. ISBN 978-2343090221.
- ^ a b c d e f Salmon, Xavier (2021). Fès mérinide: Une capitale pour les arts, 1276-1465. Lienart. m/s. 91–103. ISBN 9782359063356.
- ^ a b c Le Tourneau, Roger (1949). Fès avant le protectorat: étude économique et sociale d'une ville de l'occident musulman (dalam bahasa Perancis). Casablanca: Société Marocaine de Librairie et d'Édition. m/s. 64.
- ^ Bressolette, Henri; Delaroziere, Jean (1983). "Fès-Jdid de sa fondation en 1276 au milieu du XXe siècle". Hespéris-Tamuda: 245–318.
- ^ a b c Marçais, Georges (1954). L'architecture musulmane d'Occident (dalam bahasa Perancis). Paris: Arts et métiers graphiques. m/s. 277.
- ^ Parker, Richard (1981). A practical guide to Islamic Monuments in Morocco (dalam bahasa Inggeris). Charlottesville, VA: The Baraka Press. m/s. 149.
- ^ Almela, Iñigo (2019). "Religious Architecture as an Instrument for Urban Renewal: Two Religious Complexes from the Saadian Period in Marrakesh". Al-Masāq. 31 (3): 272–302.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p Maslow, Boris (1937). Les mosquées de Fès et du nord du Maroc. Paris: Éditions d'art et d'histoire. m/s. 38–53.
- ^ Salmon, Xavier (2021). Fès mérinide: Une capitale pour les arts, 1276-1465. Lienart. m/s. 124. ISBN 9782359063356.
