Seni bina Pulau Pinang mencerminkan kehadiran British selama 171 tahun di pulau itu, digabungkan dengan unsur-unsur tempatan, seni bina Cina, seni bina India, seni bina Islam dan lain-lain untuk mewujudkan gaya seni bina yang unik dan tersendiri. Bersama Melaka, Pulau Pinang ialah permata seni bina di Malaysia dan Asia Tenggara. Tidak seperti Singapura, juga sebuah Negeri-Negeri Selat, yang telah banyak kehilangan bangunan warisan akibat pembangunan pesat dan kekurangan tanah, warisan seni bina Pulau Pinang terus kekal kukuh. Pulau ini menempatkan salah satu koleksi bangunan pra-perang terbesar di Asia Tenggara.[1]
Keadaan ini sebahagian besarnya disebabkan oleh Akta Kawalan Sewa yang membekukan harga sewa selama beberapa dekad, menjadikan pembangunan semula tidak menguntungkan. Namun, selepas pemansuhan akta ini pada tahun 2000, harga hartanah melonjak dan pembangunan mula menceroboh bangunan-bangunan bersejarah ini. Ramai daripadanya kini berada dalam keadaan uzur yang menyedihkan.[2] Dalam tahun-tahun kebelakangan ini, kerajaan memperuntukkan lebih banyak dana untuk memulihkan bangunan warisan seperti House Suffolk, Dewan Bandaraya dan bangunan di kawasan komersial lama George Town.
Gaya kolonial
Kota Cornwallis, yang dibina oleh Francis Light, merupakan struktur British tertua di Pulau Pinang, malah di Malaysia.[3] Ia pada mulanya diperbuat daripada kayu dan kemudian digantikan dengan bata.
Rumah Suffolk pula mempamerkan gaya Anglo-India dan dibina oleh W.E. Phillips, terletak di tebing Sungai Ayer Itam. Ia pernah menjadi kediaman Gabenor Bannerman dan pentadbir Straits Settlements, serta digunakan oleh Jepun semasa Perang Dunia Kedua. Ia kemudian dijadikan sebahagian sekolah, dan kini berfungsi sebagai restoran mewah selepas pemulihan teliti.
Antara bangunan kolonial penting lain ialah Dewan Bandaraya, Dewan Perbandaran, Hotel Eastern & Oriental (lebih tua daripada Raffles Hotel di Singapura), dan bangunan-bangunan bank serta dagangan di Weld Quay. Gaya seni bina yang ditampilkan termasuk Victorian, Georgian, Art Deco dan Anglo-India.
Pengaruh Cina
Imigran Cina membawa seni bina tradisional dari tanah asal mereka seperti yang dapat dilihat dalam kuil dan rumah klan. Contoh terkenal termasuk Cheong Fatt Tze Mansion (Mansion Biru), Tokong Kong Hock Keong, Khoo Kongsi, dan Kek Lok Si yang merupakan kuil Buddha terbesar di Asia Tenggara.
Golongan hartawan Cina membina rumah agam mewah di Millionaires' Row di Jalan Sultan Ahmad Shah (Northam Road). Salah satunya ialah Homestead milik keluarga Yeap. Istana Kedah, iaitu istana percutian Sultan Kedah, juga terletak di kawasan ini.
Chung Thye Phin, Kapitan Cina terakhir Pulau Pinang dan Perak, bertanggungjawab membina dua struktur luar biasa: Chung Thye Phin Mansion di Kelawai dan Relau Villa. Mansion tersebut terkenal dengan siling kaca menampakkan ikan, lorong bawah tanah, dan hiasan Art Deco. Walau telah dirobohkan, struktur Relau Villa masih dapat dilihat di Taman Metropolitan, Relau.
Satu lagi warisan penting ialah Muzium Peranakan, dahulu milik keluarga Baba Nonya Kwee, kini menempatkan koleksi warisan Baba Nyonya dan masih mengekalkan seni bina asalnya.
Pengaruh Cina
Pendatang Cina membawa seni bina tradisional dari tanah asal mereka seperti yang dapat dilihat dalam kuil dan rumah klan. Contoh terkenal termasuk Rumah Agam Cheong Fatt Tze (Mansion Biru), Tokong Kong Hock Keong, Khoo Kongsi, dan Kek Lok Si yang merupakan kuil Buddha terbesar di Asia Tenggara.
Golongan hartawan Cina membina rumah agam mewah di Millionaires' Row di Jalan Sultan Ahmad Shah (Northam Road). Salah satunya ialah Homestead milik keluarga Yeap. Istana Kedah, iaitu istana percutian Sultan Kedah, juga terletak di kawasan ini.
Chung Thye Phin, Kapitan Cina terakhir Pulau Pinang dan Perak, bertanggungjawab membina dua struktur luar biasa: Chung Thye Phin Mansion di Kelawai dan Relau Villa. Mansion tersebut terkenal dengan siling kaca menampakkan ikan, lorong bawah tanah, dan hiasan Art Deco. Walau telah dirobohkan, struktur Relau Villa masih dapat dilihat di Taman Metropolitan, Relau.
Satu lagi warisan penting ialah Muzium Peranakan, dahulu milik keluarga Baba Nonya Kwee, kini menempatkan koleksi warisan Baba Nyonya dan masih mengekalkan seni bina asalnya.
Pengaruh lain
Muslim India mewariskan pengaruh mereka melalui pembinaan Masjid Kapitan Keling.
Komuniti Siam dan Burma membina kuil seperti Wat Chaiyamangkalaram (Kuil Buddha Tidur), Wat Buppharam dan Kuil Burma Dhammikarama. Komuniti Sri Lanka juga membina Kuil Buddha Mahindarama.
Perlindungan
Pulau Pinang telah mengemukakan pencalonan George Town ke Tapak Warisan Dunia UNESCO sejak tahun 2000, dan pada 7 Julai 2008, George Town bersama Melaka telah diiktiraf sebagai Bandar Warisan Dunia UNESCO.
Kedua-dua bandar ini mencerminkan lebih 500 tahun pertukaran budaya dan perdagangan antara Timur dan Barat di Selat Melaka, menjadikan mereka kawasan seni bina dan budaya unik yang tiada tandingan di Asia Timur dan Asia Tenggara.[4]
Lihat juga
Rujukan
- ^ "Tourism Penang". Diarkibkan daripada yang asal pada 2007-12-13. Dicapai pada 2007-12-16.
- ^ "The end for straits house ?". NST Online. Diarkibkan daripada yang asal pada September 21, 2008. Dicapai pada 2007-12-16.
- ^ "Historic George Town". Diarkibkan daripada yang asal pada 26 November 2007. Dicapai pada 2007-12-16.
- ^ "Eight new sites, from the Straits of Malacca, to Papua New Guinea and San Marino, added to UNESCO's World Heritage List". UNESCO. 2008-07-07. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 July 2008. Dicapai pada 2008-07-07.