| Tzatziki | |
|---|---|
 | |
| Jenis | Pencicah atau sup |
| Jenis sajian | Pembuka selera, hidangan iringan, meze |
| Tempat asal | Empayar Uthmaniyah |
| Suhu penghidangan | Sejuk |
| Bahan utama | Labnah, timun, bawang putih, minyak zaitun, garam, kadang-kadang jus lemon, dil, pudina, atau pasli |
| Bahan yang biasa digunakan | Labnah, Yogurt, timun, bawang putih  |
| Keragaman/variasi | Dengan yoghurt yang ditapis atau dicairkan dan herba dan sayur-sayuran lain |
sunting · sunting di Wikidata | |
Tzatziki (Yunani: τζατζίκι disebut [d͡zaˈd͡zici]), jajik (Turki: cacık) atau tarator adalah pencicah, sup, atau sos yang terdapat dalam masakan di Eropah Tenggara dan Timur Tengah. Ia diperbuat daripada labnah masin atau yogurt dicairkan[1] bercampur dengan timun, bawang putih, garam, minyak zaitun, kadang-kadang dengan cuka atau jus lemon, dan herba seperti dil, pudina, pasli dan taim.[2][3][4] Ia biasanya dihidangkan sebagai pembuka selera sejuk (meze) atau hidangan sampingan.
Etimologi
[sunting | sunting sumber]Kata Yunani τζατζίκι tzatziki berasal dari bahasa Turki cacık (ejaan Uthmaniyah: جاجیك).[5][6] Menurut Olga Razuvajeva, perkataan itu berasal dari kata Armenia iaitu ժաժիկ cacıg.[7]
Kata akar cac mungkin berkaitan dengan beberapa perkataan dalam bahasa Asia Barat. Bahasa Parsi zhazh (ژاژ) merujuk kepada pelbagai herba yang digunakan untuk memasak. Catatan perjalanan Seyâhatnâme oleh Evliya Çelebi pada abad ke-17 menakrifkan cacıχ (cacıg) sebagai sejenis herba yang ditambah kepada makanan.[8] Kamus Turki Uthmaniyah Ahmet Vefik Pasha pada 1876 menakrifkan cacık sebagai salad herba dengan yogurt,[8] takrifan ini yang paling biasa hari ini.[1]
Variasi
[sunting | sunting sumber]Yunani
[sunting | sunting sumber]
Susu tzatziki gaya Yunani biasanya disajikan sebagai sampingan dengan hidangan daging; Sebagai contoh, ia boleh dihidangkan dengan ayam pedas dan kuskus sayur-sayuran.[9] Ia juga boleh dihidangkan sebagai sebahagian daripada pinggan mangkuk pelbagai jenis meze yang secara tradisional dihidangkan dengan minuman keras jintan manis yang dipanggil ouzo.
Turki
[sunting | sunting sumber]
Cacık Turki dibuat dengan menggabungkan sedikit air dan yogurt dalam mangkuk bersama dengan bawang putih dan kombinasi sayur-sayuran dan herba segar. Jumlah air yang digunakan bergantung kepada betapa pekat yang diingini oleh tukang masak, kadang-kadang hidangan itu disajikan sebagai sup sejuk, tetapi ia juga boleh dibuat lebih pekat mengikut cita rasa. Labneh boleh digantikan untuk sesetengah jenis yogurt.[10] Bawang putih dihancurkan dalam lesung bersama dengan garam dan timun sama ada dicincang atau parut.[11] Bawang putih hancur, yogurt dan timun dicampurkan dengan sempurna sebelum hidangan dihiasi dengan gabungan lada halab, paprika, sumac atau pudina. Ia sangat popular pada musim panas dan boleh dihidang secara berkala dengan ais.[12]
Balkan
[sunting | sunting sumber]
Terdapat hidangan yang serupa dengan tzatziki yang dipanggil tarator di kebanyakan negara Balkan. Tarator lebih kerap disediakan sebagai sup sejuk dan popular pada musim panas. Ia diperbuat daripada yogurt, timun, bawang putih, walnut, adas manis, minyak sayuran, dan air,[13] dan dihidangkan sejuk atau bahkan dengan ais. Variasi tempatan boleh menggantikan yogurt dengan air dan cuka, tidak memasukkan kacang atau adas manis, atau menambah roti. Timun mungkin diganti dengan salad atau lobak merah.
Cyprus
[sunting | sunting sumber]Di Cyprus, hidangan ini dikenali sebagai "talattouri" (ταλαττούρι)[14] yang tidak secair sup seperti tarator Bulgaria tetapi lebih daripada sos celup.
Ia diperbuat daripada yogurt yang ditapis, hirisan timun dan bawang putih cincang serta ditaburi dengan oregano dan kadang-kadang minyak zaitun.
Timur Tengah
[sunting | sunting sumber]Hidangan serupa di Iraq dikenali sebagai jajeek disaji sebagai meze iringan minuman keras terutamanya araq, minuman Ouzo seperti yang dibuat daripada kurma.
Hidangan serupa
[sunting | sunting sumber]Variasi di pergunungan Kaukasus yang dipanggil ovdukh menggantikan yogurt dengan kifir. Ovdukh boleh dicurahkan di atas campuran sayuran, telur dan ham untuk membuat variasi okroshka, kadang-kadang disebut sebagai "Caucasus okroshka". Mizeria adalah satu lagi variasi dari Poland, menggunakan bahan yang sama tetapi menggunakan krim masam berbanding yogurt.
Di Asia Selatan, hidangan serupa dibuat dengan yogurt, timun, garam dan jintan kisar (kadang-kadang juga termasuk bawang) dipanggil raita.
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]- Senarai pencicah
- Senarai hors d'oeuvre
- Senarai hidangan dan minuman berasaskan yogurt
- Senarai produk tenusu
- Salad susu
- Qatiq
- Raita
- Borscht sejuk
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ a b "TÜRK DİL KURUMU". tdk.gov.tr. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 December 2014. Dicapai pada 5 February 2015. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ "Eva's Classic Greek Tzatziki SauceThursday for Dinner - Cooking Videos of Family Recipes - Thursday for Dinner - Cooking Videos of Family Recipes". Thursday for Dinner - Cooking Videos of Family Recipes. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 January 2015. Dicapai pada 5 February 2015. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ Grigson, Jane; Yvonne Skargon (2007). Jane Grigson's Vegetable Book. U of Nebraska P. m/s. 239–40. ISBN 978-0-8032-5994-2. Dicapai pada 27 July 2010.
- ^ "Eva's Classic Greek Tzatziki Sauce". Thursday for Dinner - Cooking Videos of Family Recipes. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 January 2015. Dicapai pada 5 February 2015. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ Georgios Babiniotis, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας
- ^ Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, University of Thessaloniki
- ^ Razuvajeva, Olga (2009). "Slang in the Turkish Language as a Social, Linguistic, and Semiotic Phenomenon". University of Gaziantep Journal of Social Sciences. 8 (1): 299–316. ISSN 1303-0094. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 July 2014. Dicapai pada 22 July 2018. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ a b Cacık. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 November 2014. Dicapai pada 2014-08-27. Unknown parameter
|deadurl=ignored (bantuan) - ^ JamieOliver.com. "Greek Chicken - Chicken Recipes". Jamie Oliver. Dicapai pada 2018-08-07.
- ^ Migros Türkiye. Çağlalı Cacık Tarifi. Dicapai pada 2018-07-25.
- ^ Migros Türkiye. Balkan Cacığı Tarifi. Peritiwa berlaku pada 93 seconds. Diarkibkan daripada yang asal pada 26 July 2018. Dicapai pada 2018-07-25. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ "Buzlu Cacık". Arda'nın Mutfağı. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 July 2018. Dicapai pada 2018-07-25. Unknown parameter
|dead-url=ignored (bantuan) - ^ Resipi Tarator
- ^ Hoffman, Susanna (2004). The olive and the caper: adventures in Greek cooking. Workman. m/s. 149. ISBN 978-1-56305-848-6.