Go-on atau goon (呉音, sebutan Jepun: [ɡo.oɴ] atau [ɡoꜜoɴ], "bunyi dari wilayah Wu") ialah bacaan kanji Jepun yang berdasarkan sebutan klasik aksara Cina dari dialek Jiankang[1] timur yang berprestij dalam sejarah (kini Nanjing).
Go-on adalah bentuk on'yomi (音読み) yang terawal, mendahului bacaan kan-on (漢音). Kedua-dua go-on dan kan-on menunjukkan ciri-ciri bahasa Cina Pertengahan.
Sejarah dan kegunaan
[sunting | sunting sumber]Bacaan go-on diperkenalkan kepada Jepun semasa abad ke-5 dan ke-6[petikan diperlukan], ketika China terbahagi kepada dinasti Utara dan Selatan yang berasingan. Ia mungkin diimport sama ada secara langsung dari dinasti Selatan atau dari Semenanjung Korea. Terdapat kemasukan pemikir dari China dan Korea ke Jepun pada masa itu, termasuk pengamal agama Buddha dan Konfusianisme. Walau bagaimanapun, tiada dokumentasi sejarah yang menunjukkan bahawa bacaan go-on sebenarnya berdasarkan bahasa Cina Selatan.
Shibatani telah menyatakan bahawa bacaan go-on membentuk gelombang pertama daripada tiga gelombang pinjaman bahasa Cina ke dalam bahasa Jepun, yang lain ialah kan-on dan tō-sō-on (bermaksud bunyi Tang Song), dengan go-on terutamanya dikaitkan dengan agama Buddha.[2]
Bacaan go-on sangat lazim untuk istilah penganut agama Buddha dan undang-undang, terutamanya bagi zaman Nara dan Heian. Bacaan ini juga digunakan untuk aksara Cina dalam sukukata Jepun kuno yang digunakan dalam Kojiki.
Apabila bacaan kan-on diperkenalkan ke Jepun, padanan go-onnya tidak hilang sepenuhnya. Malah hari ini, bacaan go-on dan kan-on masih wujud. Banyak aksara mempunyai kedua-dua bacaan. Sebagai contoh, nama Shōtoku (yang merupakan go-on) disebut sedemikian dalam beberapa nama tempat terbitan, tetapi sebagai Seitoku (yang merupakan kan-on) dalam yang lain.
Walau bagaimanapun, beberapa bunyi go-on kini telah hilang. Walaupun kamus ekabahasa Jepun menyenaraikan inventori lengkap go-on untuk semua aksara, ada yang sebenarnya dibina semula menggunakan kaedah fanqie atau disimpulkan sama dengan homofon modennya.[3]
Nama
[sunting | sunting sumber]Bacaan go-on sebelum ini dirujuk sebagai Wa-on (和音, lit. "bunyi Jepun"). Istilah go-on mula diperkenalkan pada pertengahan zaman Heian, kemungkinan oleh mereka yang ingin mempromosikan bacaan kan-on.[perlu rujukan] Semasa dinasti Tang, penduduk Chang'an merujuk cara membaca aksara mereka sendiri sebagai qínyīn (秦音, shin'on, lit. "bunyi Qin") dan semua bacaan lain, terutamanya yang berasal dari selatan Sungai Panjang, sebagai wúyīn (呉音, go'on, lit. "bunyi Wu") atau salah satu daripada banyak nama lain yang serupa.[perlu rujukan] Adalah difikirkan[siapa?] bahawa pelajar Jepun yang belajar di China mengamalkan amalan ini dan dengan menganggap cara sebutan berasaskan Chang'an adalah yang betul, mereka juga mula merujuk bacaan kanji yang diimport sebelum ini dan dianggap ketinggalan zaman sebagai go-on.
Bacaan go-on juga kadang-kadang dirujuk sebagai Tsushima-on (対馬音) dan Kudara-on (百済音, lit. "bunyi Baekje") kerana sebuah cerita yang mendakwa seorang biarawati Baekje bernama Hōmei (法明) telah mengajar agama Buddha di Tsushima dengan membaca seluruh Vimalakirti Nirdesa dalam go-on.[3]
Ciri-ciri
[sunting | sunting sumber]Secara amnya bacaan go-on kurang teratur berbanding bacaan kan-on, tetapi ciri-cirinya boleh dihuraikan seperti berikut:
- Konsonan bersuara dalam bahasa Cina Pertengahan dibezakan daripada konsonan tidak bersuara apabila ia berada pada posisi permulaan suku kata.
- Konsonan sengau (nasal) pada permulaan suku kata disebut sebagai sengauan (m-, n-) dalam bahasa Cina Pertengahan tetapi dalam kan-on ia ditafsirkan sebagai plosif bersuara (b-, d-).
- Dalam sesetengah aksara, -o dan -u kedua-duanya boleh diterima dan meluas penggunaannya, contohnya, 素 (so, su), 奴 (do, nu) dan 都 (to, tsu).
| Kanji | Makna | Go-on | Kan-on | Cina Pertengahan[4] |
|---|---|---|---|---|
| 明 | terang | myō | mei | mjaeng |
| 京 | ibu (kota) | kyō | kei | kjaeng |
| 上 | atas | jō | shō | dzyangX |
| 下 | bawah | ge | ka | haeX, haeH |
Lihat juga
[sunting | sunting sumber]- On'yomi: bacaan Cina-Jepun
- Nada henti
Rujukan
[sunting | sunting sumber]- ^ Edwin G Pulleyblank (1991). Lexicon of Reconstructed Pronunciation: In Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin (dalam bahasa Inggeris). UBC Press. m/s. 487–. ISBN 978-0-7748-4467-3.
- ^ Masayoshi Shibatani (2008). The Languages of Japan (dalam bahasa Inggeris). Cambridge University Press. m/s. 121–. ISBN 978-0521369183.
- ^ a b Miyake, Marc Hideo (2003). Old Japanese: A Phonetic Reconstruction (dalam bahasa Inggeris). Routledge. m/s. 104. ISBN 978-1-134-40373-8.
- ^ Baxter, William H. (1992), A Handbook of Old Chinese Phonology, Berlin: Mouton de Gruyter, ISBN 978-3-11-012324-1