Tidak ada referer, pengunjung mungkin datang langsung atau referer diblokir.ls. Akupunktur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Lifestyle Khazanah Profil Baru Dram Lists Ensiklopedia
Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
  2. Ensiklopedia Bebas
  3. Akupunktur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Akupunktur - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.
Akupunktur
ICD-10-PCSTemplat:ICD10PCS
ICD-999.91-99.92
MeSHD015670
Kod OPS-3018-975.2
Akupunktur
Tulisan Cina Tradisional針灸[a]
Tulisan Cina Ringkas针灸
Maksud harfiah"penjaruman dan moksibusi"

Akupunktur[b] ialah satu bentuk perubatan alternatif[2] dan merupakan komponen dalam perubatan tradisional Cina (TCM), yang melibatkan penyusupan jarum halus ke dalam tubuh manusia.[3] Akupunktur dianggap sebagai satu bentuk pseudosaintifik;[4][5] teori dan amalan TCM tidak berasaskan pengetahuan saintifik,[6] dan telah digambarkan sebagai perubatan palsu.[c]

Terdapat pelbagai varian teknologi akupunktur yang berasal daripada falsafah berbeza,[7] dan teknik juga berbeza mengikut negara pelaksanaannya. Namun begitu, akupunktur boleh dibahagikan kepada dua pendekatan falsafah utama; yang pertama ialah bentuk piawai moden dikenali sebagai lapan prinsip TCM dan yang kedua ialah sistem lebih lama berasaskan falsafah purba Daoisme wuxing, yang lebih dikenali sebagai lima unsur atau fasa dalam kalangan masyarakat Barat.[8][9][10]

Akupunktur paling kerap digunakan untuk melegakan kesakitan,[11][12] namun pengamal akupunktur mendakwa ia juga boleh digunakan untuk pelbagai jenis keadaan kesihatan lain. Akupunktur biasanya digunakan bersama dengan rawatan lain.[13]

Pasaran global akupunktur dianggarkan bernilai AS$24.55 bilion pada tahun 2017. Pasaran ini diterajui oleh Eropah dengan pegangan 32.7%, diikuti oleh Asia-Pasifik (29.4%) dan benua Amerika (25.3%). Pada tahun 2021, dijangka industri ini akan mencecah nilai pasaran AS$55 bilion menjelang 2023.[14]

Keberkesanan dan keselamatan

Kesimpulan kajian dan ulasan sistematik berkenaan akupunktur secara umumnya tidak menunjukkan bukti kukuh mengenai keberkesanannya, yang mencadangkan bahawa ia bukan kaedah penjagaan kesihatan yang berkesan.[15][16] Akupunktur secara umumnya dianggap selamat jika dilakukan oleh pengamal terlatih yang menggunakan teknik jarum bersih dan jarum pakai buang.[17][18] Jika dilakukan dengan betul, kadar kesan sampingan adalah rendah dan kebanyakannya kecil.[19][17]

Namun, apabila kemalangan dan jangkitan berlaku, ia biasanya berpunca daripada kecuaian pengamal, terutamanya dalam pelaksanaan teknik kebersihan steril.[11][18] Ulasan pada tahun 2013 menyatakan bahawa laporan mengenai penularan jangkitan meningkat secara signifikan dalam dekad terdahulu.[20] Kesan sampingan paling kerap dilaporkan ialah pneumotoraks dan jangkitan.[11] Oleh kerana kesan buruk serius terus dilaporkan, adalah disyorkan supaya pengamal akupunktur mendapat latihan mencukupi untuk mengurangkan risiko.[11]

Mekanisme, epidemiologi dan sejarah

Penyelidikan saintifik tidak menemui sebarang bukti histologi atau fisiologi bagi konsep tradisional Cina seperti qi, meridian, dan titik akupunktur.[d][24] Ramai pengamal moden tidak lagi menyokong kewujudan qi atau meridian yang menjadi asas kepercayaan awal.[25][26][27]

Akupunktur dipercayai bermula sekitar tahun 100 SM di China, sewaktu The Inner Classic of Huang Di (Huangdi Neijing) diterbitkan,[28] meskipun sesetengah pakar berpendapat ia telah diamalkan lebih awal.[29] Sepanjang sejarah, pelbagai dakwaan bercanggah dan sistem kepercayaan muncul mengenai pengaruh kitaran bulan, cakerawala dan bumi, tenaga yin dan yang, serta "ritma" tubuh terhadap keberkesanan rawatan.[30]

Populariti akupunktur di China berubah-ubah mengikut kepimpinan politik dan kecenderungan terhadap rasionalisme atau perubatan saintifik.[28] Akupunktur mula tersebar ke Korea pada abad ke-6 Masihi, kemudian ke Jepun melalui mubaligh perubatan,[31] dan seterusnya ke Eropah, bermula dengan Perancis.[28]

Pada abad ke-20, sewaktu penyebaran ke Amerika Syarikat dan negara-negara Barat, unsur spiritual dalam akupunktur yang bercanggah dengan pengetahuan saintifik kadangkala ditinggalkan dan diganti dengan teknik penjaruman semata-mata.[28][32][33]

Amalan klinikal

Sebatang jarum akupunktur bersama pembaris skala

Akupunktur ialah satu bentuk perubatan alternatif.[34] Ia paling biasa digunakan untuk melegakan kesakitan,[35][36] walaupun ia juga digunakan untuk merawat pelbagai keadaan lain. Biasanya, akupunktur digunakan bersama bentuk rawatan lain.[37]

Contohnya, American Society of Anesthesiologists menyatakan bahawa ia boleh dipertimbangkan dalam rawatan sakit belakang bawah yang tidak khusus dan tidak radang hanya bersama terapi konvensional.[38]

Akupunktur melibatkan penyusupan jarum halus ke dalam kulit.[39] Menurut Mayo Foundation for Medical Education and Research (Mayo Clinic), sesi tipikal melibatkan pesakit berbaring diam sementara kira-kira lima hingga dua puluh jarum disusupkan; dalam kebanyakan kes, jarum ditinggalkan selama sepuluh hingga dua puluh minit.[40] Ia kadangkala digabungkan dengan penggunaan haba, tekanan atau cahaya laser.[39]

Secara klasik, akupunktur adalah individualistik dan berdasarkan falsafah dan intuisi, bukan kajian saintifik.[41] Di Jepun, terdapat satu terapi bukan invasif dikenali sebagai shōnishin atau shōnihari, yang melibatkan set alat khas tanpa jarum untuk rawatan kanak-kanak.[42][43]

Amalan klinikal berbeza mengikut negara.[44][45] Kajian perbandingan menunjukkan perbezaan ketara jumlah pesakit yang dirawat sejam antara China (10 pesakit) dan Amerika Syarikat (1.2 pesakit).[46] Herba Cina juga sering digunakan bersama rawatan.[47]

Terdapat pelbagai pendekatan dalam akupunktur, yang melibatkan falsafah berbeza.[48] Meskipun pelbagai teknik telah berkembang, kaedah TCM kelihatan paling meluas diamalkan di Amerika Syarikat.[49] Akupunktur tradisional melibatkan penyusupan jarum, moksibusi dan terapi bekam,[50] serta boleh disertai dengan kaedah lain seperti pemeriksaan nadi dan lidah.[49]

Akupunktur tradisional mempercayai bahawa terdapat "tenaga hayat" (qi) yang mengalir dalam tubuh melalui saluran yang dikenali sebagai meridian.[51]

Kaedah utama yang diamalkan di UK ialah akupunktur TCM dan akupunktur perubatan Barat.[52] Istilah "akupunktur perubatan Barat" digunakan untuk menunjukkan adaptasi TCM yang memberi tumpuan kurang kepada TCM.[51][53] Pendekatan ini menggunakan akupunktur selepas diagnosis perubatan dilakukan.[51]

Kajian terhad telah membandingkan sistem akupunktur berlainan yang digunakan di pelbagai negara untuk menentukan titik akupunktur; maka tiada piawaian muktamad bagi lokasi titik akupunktur.[54]

Dalam akupunktur tradisional, pengamal memilih titik rawatan berdasarkan pemerhatian dan pertanyaan terhadap pesakit untuk membuat diagnosis mengikut tradisi digunakan. Dalam TCM, empat kaedah diagnosis utama ialah: pemeriksaan, auskultasi dan penciuman, pertanyaan, dan palpasi.

Pemeriksaan memberi tumpuan kepada wajah dan terutamanya lidah, termasuk analisis saiz, bentuk, ketegangan, warna, lapisan, serta kehadiran atau ketiadaan tanda gigi di tepi lidah.[55] Auskultasi dan penciuman melibatkan pendengaran terhadap bunyi tertentu seperti mengi, dan pemerhatian bau badan.[55] Pertanyaan pula merangkumi "tujuh pertanyaan": demam dan sejuk; peluh; selera makan, dahaga dan rasa; perkumuhan; kesakitan; tidur; dan haid serta keputihan.[55] Palpasi pula memberi tumpuan terhadap rasa titik A-shi dan nadi.[55]

Jarum

Jarum akupunktur
Jarum panduan Jepun tradisional dan moden

Kaedah paling lazim untuk merangsang titik akupunktur ialah dengan menusukkan jarum logam halus ke dalam kulit, yang digerakkan secara manual atau dirangsang menggunakan arus elektrik (elektroakupunktur).[56] Jarum akupunktur biasanya diperbuat daripada keluli tahan karat, menjadikannya fleksibel dan tahan karat atau patah.[57] Jarum kebiasaannya dibuang selepas satu kali guna untuk mengelakkan pencemaran.[57]

Sekiranya jarum boleh diguna semula, ia perlu disterilkan antara setiap penggunaan.[57][58] Di banyak kawasan seperti California, hanya jarum steril sekali guna yang dibenarkan.[59]

Panjang jarum berbeza antara 13 dan 130 milimeter (0.51 dan 5.12 in), dengan jarum lebih pendek digunakan berhampiran muka dan mata, manakala jarum lebih panjang di kawasan bertisu tebal. Diameter jarum pula antara 0.16 mm (0.006 in) hingga 0.46 mm (0.018 in),[60] dengan jarum lebih tebal digunakan untuk pesakit lebih tegap. Jarum yang lebih nipis mungkin memerlukan tiub panduan semasa penyusupan.

Hujung jarum tidak boleh terlalu tajam bagi mengelakkan kerosakan, namun hujung yang tumpul boleh menyebabkan lebih kesakitan.[61]

Selain jarum filiform biasa, terdapat juga jarum tiga mata dan sembilan jarum purba.[60] Pengamal Jepun menggunakan jarum sangat halus yang tidak menembusi kulit, disertakan dengan tiub panduan (ciptaan abad ke-17 yang kemudian diterima di China dan Barat). Akupunktur Korea pula menggunakan jarum tembaga dan memberi tumpuan lebih kepada tapak tangan.[62]

Teknik penjaruman

Penyusupan

Kulit disterilkan sebelum jarum disusup, lazimnya menggunakan tiub panduan plastik. Jarum boleh dimanipulasi dengan memutar, mengetuk atau menggerakkannya naik-turun berbanding kulit. Memandangkan kebanyakan kesakitan dirasai pada lapisan kulit atas (epidermis), penyusupan pantas disarankan.[63]

Kerap kali, jarum dirangsang dengan tangan untuk menghasilkan sensasi tumpul, setempat dan mencucuk dikenali sebagai de qi, serta "cengkaman jarum", iaitu rasa tarikan mekanikal antara jarum dan kulit.[56] Akupunktur boleh menyebabkan kesakitan.[64] Tahap kemahiran pengamal mempengaruhi tahap kesakitan; pengamal mahir mampu menyusup jarum tanpa kesakitan.[63]

Sensasi de-qi

*De-qi* (得气; "ketibaan *qi*") merujuk kepada sensasi kebas, regangan, atau kesemutan elektrik di tempat penjaruman. Jika tiada sensasi dirasai, kemungkinan lokasi titik, kedalaman jarum atau manipulasi tidak tepat. Untuk merangsang *de-qi*, teknik seperti "mengetuk", "menggoyang" atau "menggetar" digunakan.[65]

Setelah *de-qi* diperoleh, pengamal boleh menggunakan teknik untuk "memindahkan" *qi* ke kawasan tubuh lain atau "merangsang" (补) atau "menyedut" (泄) *qi*.[65] Teknik tonifikasi digunakan dalam corak kekurangan, manakala teknik sedasi digunakan dalam corak kelebihan.[65] *De-qi* dianggap penting dalam akupunktur Cina, tetapi tidak semestinya penting bagi pesakit Barat atau Jepun.[62]

Amalan berkaitan

  • Akupresur – menggunakan tekanan fizikal di titik akupunktur dengan tangan, siku, atau alat.
  • Moksibusi – pembakaran kon moxa (daripada daun mugwort) di atas atau berhampiran kulit.
  • Terapi bekam – penyedutan tempatan untuk merangsang aliran darah.
  • Tui na – teknik tangan kosong dalam TCM untuk mengalirkan *qi*.
  • Elektroakupunktur – jarum disambung ke alat elektrik berdenyut.
  • Akupunktur jarum api – jarum dipanaskan sebelum disusup.[66]
  • Sonopunktur – menggunakan gelombang bunyi ke titik meridian.[67]
  • Suntikan titik akupunktur – penyuntikan bahan (ubat, vitamin, herba) ke titik akupunktur.
  • Aurikuloterapi – akupunktur di kawasan telinga luar.
  • Akupunktur kulit kepala – berdasarkan zon refleks kepala.
  • Akupunktur tangan Koryo – dari Korea, tumpu pada zon refleks tangan.
  • Akupunktur kosmetik – cuba kurangkan kedutan muka.
  • Akupunktur bisa lebah – menyuntik bisa lebah tulen, cair ke titik akupunktur.
  • Akupunktur veterinar – digunakan pada haiwan.
  • Akupresur pada tangan
    Akupresur pada tangan
  • Sujichim, akupunktur tangan
    Sujichim, akupunktur tangan
  • Moksibusi gaya Jepun
    Moksibusi gaya Jepun
  • Wanita menerima bekam api di China
    Wanita menerima bekam api di China

Bias penerbitan

Bias penerbitan telah dikenalpasti sebagai isu dalam ulasan ujian terkawal rawak berkenaan akupunktur.[68][69][70]

Satu ulasan pada 1998 mendapati bahawa ujian dari China, Jepun, Hong Kong dan Taiwan kesemuanya menunjukkan hasil yang memihak kepada akupunktur, begitu juga sepuluh daripada sebelas kajian dari Rusia.[71] Penilaian tahun 2011 terhadap kualiti ujian terkawal rawak dalam perubatan tradisional Cina (termasuk akupunktur) menyimpulkan bahawa kebanyakan kajian ini lemah dari segi metodologi, terutamanya dari segi rawak, kawalan eksperimen dan pembutaan – khususnya dalam jurnal bahasa Cina (walaupun kajian akupunktur lebih baik berbanding kajian ubat TCM).[72]

Kajian tersebut juga mendapati bahawa kajian dalam jurnal bukan bahasa Cina cenderung berkualiti lebih tinggi.[72] Pengarang dari China cenderung memetik kajian China yang kebanyakannya bersifat positif secara konsisten.[73] Ulasan 2012 terhadap 88 ulasan sistematik dalam jurnal Cina mendapati kurang separuh menguji bias penerbitan, dan kebanyakannya diterbitkan dalam jurnal tanpa faktor impak.[74]

Satu kajian tahun 2015 membandingkan rekod pra-pendaftaran ujian akupunktur dengan hasil kajian diterbitkan, mendapati bahawa pendaftaran awal jarang dilakukan sebelum kajian bermula. Kajian ini juga mendapati berlakunya pelaporan selektif dan perubahan ukuran hasil untuk mendapatkan keputusan signifikan secara statistik.[75]

Ahli sains Steven Salzberg mengenal pasti akupunktur dan perubatan Cina secara umum sebagai fokus untuk "jurnal perubatan palsu" seperti Journal of Acupuncture and Meridian Studies dan Acupuncture in Medicine.[76]

Asas Konseptual

Akupunktur
Tulisan Cina Ringkas针刺

Tradisional

Laman utama: Qi dan Perubatan tradisional Cina
Carta perubatan Cina lama yang menunjukkan meridian akupunktur

Akupunktur ialah sebahagian besar daripada perubatan tradisional Cina (PTC). Kepercayaan awal tentang akupunktur bergantung kepada konsep biasa dalam PTC seperti tenaga hayat yang dipanggil qi.[77] Qi dipercayai mengalir dari organ utama badan (organ zang-fu) ke tisu "superfisial" seperti kulit, otot, tendon, tulang dan sendi melalui saluran yang dipanggil meridian.[78] Titik akupunktur yang dimasukkan jarum kebanyakannya (tetapi tidak semestinya) terletak di sepanjang meridian.[79] Titik yang tidak berada pada meridian dikenali sebagai titik luar biasa, manakala titik yang tidak mempunyai lokasi tetap dikenali sebagai titik A-shi.[79]

Dalam PTC, penyakit biasanya ditakrifkan sebagai ketidakharmonian atau ketidakseimbangan dalam tenaga seperti yin, yang, qi, xuĕ, zàng-fǔ, meridian, dan interaksi antara tubuh dan persekitaran.[80] Terapi didasarkan pada corak ketidakseimbangan yang dapat dikenalpasti.[81][82] Contohnya, sesetengah penyakit dipercayai berpunca daripada serangan angin, sejuk, dan lembap berlebihan ke dalam meridian.[83] Untuk menentukan corak ketidakseimbangan, pengamal akan menilai seperti warna dan bentuk lidah, kekuatan nadi, bau nafas, kualiti pernafasan, atau nada suara.[84][85] PTC dan konsep penyakitnya tidak begitu membezakan antara punca dan kesan simptom.[86]

Asas Saintifik Yang Didakwa

Model moden akupunktur

Ramai dalam kalangan komuniti saintifik menganggap akupunktur sebagai quackery[c] dan pseudosains, serta tidak memberikan kesan selain daripada "plasebo bersifat persembahan".[87][88] David Gorski berhujah bahawa daripada semua bentuk quackery, akupunktur mungkin paling diterima oleh doktor dan institusi.[89] Ahli akademik Massimo Pigliucci dan Maarten Boudry menyifatkan akupunktur sebagai "sains sempadan" antara sains dan pseudosains.[92]

Satu kertas penyelidikan pada 2015 menyatakan bahawa akupunktur "selalu dianggap sebagai 'pseudosains' atau 'quackery' tanpa tempat yang sah atau dihormati dalam bidang perubatan".[93]

Rasionalisasi perubatan tradisional

Kepercayaan umum dalam komuniti akupunktur adalah bahawa titik akupunktur dan struktur meridian ialah saluran khas untuk isyarat elektrik, tetapi tiada penyelidikan yang membuktikan struktur atau fungsi anatomi yang konsisten untuk kedua-duanya.[d][94] Kajian terhadap kewujudan qi, meridian atau konsep yin dan yang tidak memberikan sokongan saintifik.[94][95] Editorial Nature menyifatkan PTC sebagai "dipenuhi dengan pseudosains", dan kebanyakan rawatannya tidak mempunyai mekanisme tindakan yang logik.[96] Quackwatch menyatakan bahawa "teori dan amalan PTC tidak berdasarkan kepada ilmu pengetahuan yang diterima umum oleh komuniti saintifik. Pengamal PTC sendiri tidak sepakat dalam diagnosis dan rawatan. Bahkan teori PTC terlalu kabur untuk diuji secara saintifik dan memberikan rawatan yang rasional."[97]

Pembebasan endorfin atau adenosina

Sesetengah pengamal moden menyokong penggunaan akupunktur untuk merawat kesakitan, tetapi telah meninggalkan konsep qi, meridian, yin, yang dan tenaga mistik lain sebagai kerangka penjelasan.[98][95][99] Penggunaan qi sebagai kerangka penjelasan semakin menurun di China, walaupun semakin popular dalam diskusi di Amerika Syarikat.[100]

Ramai pengamal akupunktur percaya bahawa kelegaan kesakitan berpunca daripada pembebasan endorfin apabila jarum dimasukkan, tetapi tidak lagi mendakwa akupunktur dapat menyembuhkan penyakit.[99][100] Sesetengah kajian mencadangkan bahawa akupunktur mencetuskan reaksi dalam sistem saraf pusat,[101] dan kesannya boleh disekat dengan bahan antagonis opioid seperti naloxone,[102] menunjukkan bahawa akupunktur boleh merangsang pembebasan opioid endogen.[103]

Kesan mekanikal jarum terhadap kulit juga menyebabkan pembebasan adenosina.[104] Kesan anti-nosiseptif akupunktur mungkin dimediasi oleh reseptor adenosina A1.[105] Kajian pada tikus oleh Nature Reviews Cancer menunjukkan bahawa akupunktur melegakan kesakitan melalui pelepasan adenosina setempat yang mengaktifkan reseptor A1. Namun, kajian itu dikritik kerana kaedahnya mencetuskan kerosakan tisu lebih besar pada tikus berbanding manusia.[106]

Sejarah

Asal-usul

Carta akupunktur dari Dinasti Ming (s. 1368 – s. 1644)

Akupunktur, bersama dengan moksibusi, merupakan antara amalan tertua dalam perubatan tradisional Cina.[107] Kebanyakan ahli sejarah percaya bahawa amalan ini bermula di China, walaupun terdapat pelbagai naratif yang bertentangan tentang tarikhnya.[108][109] Akademik David Ramey dan Paul Buell menyatakan bahawa tarikh sebenar penubuhan akupunktur bergantung kepada sejauh mana ketepatan tarikh teks kuno boleh dipercayai serta takrif sebenar akupunktur.[110]

Terapi akupresur telah lama diamalkan di India. Apabila Buddhisme tersebar ke China, terapi akupresur turut diintegrasi ke dalam amalan perubatan biasa dan dikenali sebagai akupunktur. Titik-titik utama akupresur India dan akupunktur Cina adalah serupa.[111]

Menurut satu artikel dalam Rheumatology, dokumentasi pertama tentang "sistem diagnosis dan rawatan yang tersusun" bagi akupunktur adalah dalam karya klasik Huangdi Neijing dari sekitar 100 SM.[108] Jarum emas dan perak yang dijumpai dalam makam Liu Sheng, Putera Zhongshan dari sekitar 100 SM dipercayai sebagai bukti arkeologi paling awal tentang akupunktur, walaupun tujuan sebenar jarum tersebut tidak pasti.[110] Menurut Plinio Prioreschi, rekod sejarah paling awal tentang akupunktur ialah dalam Shiji ("Catatan Sejarah Agung") yang ditulis oleh seorang sejarawan sekitar 100 SM.[112] Teks ini dipercayai mendokumentasi amalan yang sudah mantap pada masa itu.[108]

Teori alternatif

Mayat mumia Ötzi the Iceman yang berusia 5,000 tahun ditemui dengan 15 kumpulan tatu,[113] kebanyakannya terletak di lokasi badan yang digunakan dalam akupunktur moden untuk masalah abdomen atau punggung bawah. Bukti daripada tubuh Ötzi menunjukkan beliau mengalami masalah ini.[109] Hal ini dikaitkan sebagai bukti bahawa amalan serupa akupunktur mungkin wujud di Eurasia pada Zaman Gangsa awal;[113] namun, The Oxford Handbook of the History of Medicine menyifatkan teori ini sebagai "spekulatif".[114] Adalah dianggap tidak mungkin bahawa akupunktur dipraktikkan sebelum tahun 2000 SM.[110]

Akupunktur mungkin telah diamalkan semasa era Neolitik, pada penghujung Zaman Batu, dengan menggunakan batu tajam yang dipanggil Bian shi.[107] Banyak teks Cina dari zaman kemudian merujuk kepada batu tajam yang dipanggil "plen", bermaksud "penyiasat batu", yang mungkin digunakan untuk tujuan akupunktur.[107] Teks perubatan kuno, Huangdi Neijing, menunjukkan bahawa batu tajam dipercayai boleh merawat penyakit di permukaan badan kerana batu tersebut hanya boleh menembusi secara cetek.[107] Walau bagaimanapun, lebih besar kemungkinan bahawa batu-batu itu digunakan untuk tujuan perubatan lain seperti menebuk bisul bagi mengeluarkan nanah.[108][109] Teks Mawangdui dari abad ke-2 SM menyebut tentang penggunaan batu tajam untuk membuka abses dan moksibusi, tetapi tidak untuk akupunktur.[112] Ada juga yang berspekulasi bahawa batu-batu tersebut digunakan untuk pembekaman darah, kerana kepercayaan purba bahawa penyakit disebabkan oleh roh jahat dalam tubuh yang harus dibunuh atau dibebaskan.[115] Oleh itu, pembekaman darah mungkin merupakan pendahulu kepada akupunktur.[109]

Sistem kepercayaan

Beberapa sistem kepercayaan yang berbeza dan kadangkala bercanggah telah muncul mengenai akupunktur. Ini mungkin berpunca daripada kewujudan sekolah pemikiran yang bersaing.[116] Beberapa teks purba merujuk kepada penggunaan akupunktur untuk menyebabkan pendarahan, sementara yang lain menggabungkan idea pembekaman darah dengan tenaga spiritual qi. Lama-kelamaan, tumpuan beralih daripada darah kepada konsep menusuk titik-titik tertentu pada badan, dan seterusnya kepada keseimbangan tenaga Yin dan Yang.[117] Menurut David Ramey, tiada satu pun "kaedah atau teori" yang pernah diterima secara menyeluruh sebagai standard utama.[118] Pada waktu itu, pengetahuan saintifik mengenai perubatan masih belum berkembang, khususnya kerana di China, pembedahan mayat adalah dilarang, yang menghalang perkembangan ilmu anatomi asas.[116]

Tidak dapat dipastikan bila titik-titik akupunktur yang khusus diperkenalkan, tetapi autobiografi Bian Que dari sekitar 400–500 SM merujuk kepada penyisipan jarum di kawasan-kawasan tertentu.[119] Bian Que percaya terdapat satu titik akupunktur di puncak kepala seseorang yang beliau namakan titik "seratus pertemuan".[119] Teks bertarikh antara 156 hingga 186 SM mencatatkan kepercayaan awal tentang saluran tenaga hidup yang dipanggil meridian yang kelak menjadi elemen penting dalam kepercayaan awal akupunktur.[120]

Ramey dan Buell menyatakan bahawa "amalan dan asas teori" akupunktur moden diperkenalkan dalam karya klasik Yellow Emperor's Classic (Huangdi Neijing) sekitar 100 SM.[117][120] Ia memperkenalkan konsep penggunaan akupunktur untuk memanipulasi aliran tenaga hidup (qi) melalui rangkaian saluran meridian dalam tubuh manusia.[120][121] Konsep rangkaian ini terdiri daripada jalur-jalur akupunktur, seperti satu garis menuruni lengan, yang menyatakan lokasi titik-titik akupunktur. Sebahagian titik yang digunakan oleh pakar akupunktur hari ini masih mengekalkan nama asal seperti yang diberikan dalam karya klasik tersebut.[119] Pelbagai dokumen tambahan diterbitkan dari semasa ke semasa memperkenalkan titik-titik akupunktur yang baharu.[119] Menjelang abad ke-4 Masihi, kebanyakan titik akupunktur yang digunakan hari ini telah dinamakan dan dikenal pasti.[119]

Perkembangan awal di China

Penubuhan dan perkembangan

Pada separuh pertama abad ke-1 Masihi, pengamal akupunktur mula mempromosikan kepercayaan bahawa keberkesanan akupunktur dipengaruhi oleh masa siang atau malam, kitaran bulan, dan musim.[119] Sains kitaran yin-yang (運氣學 yùn qì xué[e]) merupakan satu set kepercayaan bahawa penyembuhan penyakit bergantung kepada penjajaran daya langit (tian) dan daya bumi (di) yang selari dengan kitaran seperti matahari dan bulan.[119] Terdapat beberapa sistem kepercayaan yang berbeza yang bergantung pada pelbagai unsur atau jasad cakerawala yang berputar dan hanya sejajar pada masa tertentu.[119] Menurut Needham dan Lu, "ramalan sewenang-wenangnya" ini dipaparkan oleh pengamal akupunktur dalam carta rumit serta istilah khas tertentu.[119]

Jarum akupunktur pada zaman ini jauh lebih tebal daripada jarum moden dan sering menyebabkan jangkitan. Jangkitan ini berpunca daripada kekurangan pensterilan, tetapi pada waktu itu ia dipercayai disebabkan oleh penggunaan jarum yang salah, lokasi cucukan yang tidak betul, atau waktu yang tidak sesuai.[119] Kemudian, banyak jarum dipanaskan dalam air mendidih atau api. Kadangkala, jarum digunakan semasa masih panas, lalu menghasilkan kesan kauterisasi di tempat suntikan.[119] Sembilan jenis jarum disyorkan dalam Great Compendium of Acupuncture and Moxibustion[f] dari tahun 1601, yang mungkin berkait dengan kepercayaan Cina purba bahawa nombor sembilan adalah nombor bertuah.[119]

Penyebaran dan perkembangan di negara lain

Akupunktur terus diamalkan di China dan kawasan-kawasan sekitarnya termasuk Korea, Jepun, dan Vietnam.[122] Teks bertulis terawal mengenai akupunktur di Jepun bertarikh abad ke-6 Masihi, dengan amalan yang dipengaruhi kuat oleh falsafah Taois serta budaya dan agama Buddha dari China.[123] Di Korea, akupunktur dipercayai telah dibawa masuk semasa zaman Dinasti Gojoseon dan terus diamalkan sepanjang sejarah Korea, selari dengan perkembangan perubatan tradisional Korea.[124]

Pada abad ke-17 dan ke-18, akupunktur mula dikenali oleh masyarakat Eropah. Doktor-doktor Jesuit yang mengembara ke China mula menulis dan menterjemah teks-teks Cina ke dalam bahasa Eropah.[123] Walau bagaimanapun, penerimaan di Eropah amat terhad dan tidak meluas pada ketika itu. Dalam abad ke-19, penggunaan akupunktur dalam kalangan masyarakat Eropah dan Amerika Syarikat mula menurun apabila pendekatan perubatan Barat moden seperti pembedahan dan farmakologi berkembang.[125]

Akupunktur kembali menarik perhatian di Barat pada abad ke-20, khususnya selepas kunjungan Richard Nixon ke China pada tahun 1972. Ketika itu, wartawan James Reston daripada *The New York Times* menulis tentang pengalamannya menerima rawatan akupunktur selepas pembedahan usus di China.[126] Artikel itu menimbulkan minat masyarakat Barat terhadap akupunktur dan mencetuskan peningkatan kajian saintifik terhadapnya.

Akupunktur turut mengalami kebangkitan semula di China pada tahun 1950-an apabila Mao Zedong melancarkan kempen untuk menyatukan perubatan tradisional dan moden. Namun begitu, Mao sendiri dilaporkan tidak mempercayai perubatan tradisional secara peribadi, meskipun beliau menyokong penggunaannya secara politik.[127]

Dalam dekad-dekad berikutnya, akupunktur telah diterima di pelbagai negara sebagai sebahagian daripada perubatan alternatif dan pelengkap. Beberapa negara telah mewujudkan persatuan akupunktur, melatih pengamal bertauliah dan mengkaji keberkesanannya melalui ujian klinikal dan penyelidikan saintifik.

Kemerosotan dan pemulihan

Amalan akupunktur mengalami kemerosotan di China sekitar akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20 semasa tempoh pembaharuan moden dan pengaruh Barat semakin kuat. Dalam tempoh ini, ramai pegawai kerajaan dan intelektual mempersoalkan keberkesanan perubatan tradisional, termasuk akupunktur, kerana tidak sejajar dengan pendekatan saintifik yang diimport dari Barat.[128]

Namun, selepas penubuhan Republik Rakyat China pada tahun 1949, kerajaan China di bawah Mao Zedong melaksanakan polisi yang menyokong penggunaan semula perubatan tradisional sebagai simbol kebangsaan dan warisan budaya. Akupunktur digalakkan sebagai kaedah perubatan yang murah, mudah diakses dan boleh digabungkan dengan perubatan Barat untuk meningkatkan penjagaan kesihatan di kawasan luar bandar.[129]

Pada tahun 1950-an dan 1960-an, banyak hospital dan institut penyelidikan dibina di China untuk mengembangkan kajian terhadap akupunktur. Pendidikan perubatan juga diubah untuk memasukkan latihan perubatan tradisional dan moden secara serentak.[128] Di bawah inisiatif kerajaan China, akupunktur dimasukkan ke dalam sistem penjagaan kesihatan awam dan menjadi lebih tersusun sebagai satu profesion.

Perkembangan moden

Menjelang abad ke-21, akupunktur telah menyebar ke seluruh dunia dan diamalkan secara meluas di pelbagai negara termasuk Amerika Syarikat, Kanada, Australia, Jerman, Perancis, United Kingdom, dan Korea Selatan.[130]

Di banyak negara Barat, akupunktur diiktiraf sebagai bentuk rawatan pelengkap dan alternatif. Beberapa institusi seperti National Institutes of Health di Amerika Syarikat telah mengeluarkan kenyataan menyokong kajian lanjut ke atas keberkesanan akupunktur dalam pengurusan kesakitan dan loya, walaupun bukti saintifik masih bercampur.[131]

Selain itu, sesetengah pengamal moden cuba mengasingkan amalan akupunktur daripada konsep tradisional seperti qi dan meridian, sebaliknya menerangkan kesan akupunktur melalui mekanisme biologi moden seperti pengaktifan reseptor saraf dan pelepasan bahan kimia otak seperti endorfin dan adenosina.

Pelbagai kajian dijalankan untuk menilai keberkesanan akupunktur menggunakan metodologi saintifik seperti ujian terkawal rawak dan teknik pemetaan otak. Namun, isu seperti bias penerbitan, reka bentuk kajian yang lemah, dan kesan plasebo masih menjadi cabaran dalam penyelidikan ini.

Sesetengah negara seperti Australia dan Inggeris telah mengambil langkah untuk mengawal selia pengamal akupunktur melalui pendaftaran profesional dan pengiktirafan akademik. Di Malaysia, akupunktur dikategorikan di bawah perubatan tradisional dan komplementari dan pengamal perlu berdaftar di bawah penguatkuasaan Kementerian Kesihatan.

Perkembangan teknologi juga membawa kepada pengenalan teknik seperti akupunktur elektro dan laser yang menggantikan jarum tradisional, walaupun kaedah tersebut masih diperdebatkan dari segi keberkesanannya berbanding teknik konvensional.

Nota kaki

  1. ^ Pyne D, Shenker NG (Ogos 2008). "Demystifying acupuncture". Rheumatology. 47 (8): 1132–36. doi:10.1093/rheumatology/ken161. PMID 18460551.
  2. ^ Berman BM, Langevin HM, Witt CM, Dubner R (Julai 2010). "Acupuncture for chronic low back pain". The New England Journal of Medicine. 363 (5): 454–61. doi:10.1056/NEJMct0806114. PMID 20818865. S2CID 10129706.
  3. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Adams 2011
  4. ^ Baran GR, Kiana MF, Samuel SP (2014). "Science, Pseudoscience, and Not Science: How do They Differ?". Healthcare and Biomedical Technology in the 21st Century. Springer. m/s. 19–57. doi:10.1007/978-1-4614-8541-4_2. ISBN 978-1-4614-8540-7. pelbagai bentuk pseudosaintifik terus popular dalam masyarakat kita: akupunktur, astrologi, homeopati, dsb.
  5. ^ Good R (2012). "Bab 5: Mengapa Kajian Pseudosaintifik Perlu Disertakan dalam Kajian Sains Semula Jadi". Dalam Khine MS (penyunting). Advances in Nature of Science Research: Concepts and Methodologies. Springer. m/s. 103. ISBN 978-94-007-2457-0. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 April 2023. Dicapai pada 3 Ogos 2016. Mempercayai sesuatu seperti kiropraktik atau akupunktur benar-benar boleh membantu melegakan kesakitan sedikit sebanyak [...] tetapi banyak dakwaan penyembuhan berkaitan perubatan oleh pseudosaintifik ini adalah palsu.
  6. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Barrett2007
  7. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Peñas2010
  8. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst2006
  9. ^ Ahn, Chang-Beohm; Jang, Kyung-Jun; Yoon, Hyun-Min; Kim, Cheol-Hong; Min, Young-Kwang; Song, Chun-Ho; Lee, Jang-Cheon (2009-12-01). "A Study of the Sa-Ahm Five Element Acupuncture Theory". Journal of Acupuncture and Meridian Studies (dalam bahasa Inggeris). 2 (4): 309–320. doi:10.1016/S2005-2901(09)60074-1. ISSN 2005-2901. PMID 20633508.
  10. ^ "Syndrome differentiation according to the eight principles". www.shen-nong.com. Shen-nong Limited. Diarkibkan daripada yang asal pada 10 Ogos 2020. Dicapai pada 3 Februari 2021.
  11. ^ a b c d Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst 2011
  12. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama NCCAM2010
  13. ^ Hutchinson AJ, Ball S, Andrews JC, Jones GG (Oktober 2012). "The effectiveness of acupuncture in treating chronic non-specific low back pain: a systematic review of the literature". Journal of Orthopaedic Surgery and Research. 7 (1): 36. doi:10.1186/1749-799X-7-36. PMC 3563482. PMID 23111099.
  14. ^ "Acupuncture Market Share, Size Global Industry Revenue, Business Growth, Demand and Applications Market Research Report to 2023". MarketWatch (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 20 Oktober 2021. Dicapai pada 2021-10-19.
  15. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama sys0
  16. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama sys
  17. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Xu S
  18. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama nciacupuncture
  19. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Adams 20112
  20. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Gnatta2013
  21. ^ Singh & Ernst 2008
  22. ^ Singh & Ernst 2008
  23. ^ Singh & Ernst 2008
  24. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ahn2008
  25. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Peñas20102
  26. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Mann2000
  27. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Williams2013
  28. ^ a b c d Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama White-Ernst
  29. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst20062
  30. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Prioreschi20042
  31. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama abc
  32. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Porter 2013 p. 403
  33. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Jackson 2011 p. 610
  34. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Berman20102
  35. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst 20112
  36. ^ "Acupuncture for Pain". NCCIH. Januari 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 11 Oktober 2015. Dicapai pada 9 Mei 2014.
  37. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Hutchinson20122
  38. ^ Benzon HT, Connis RT, De Leon-Casasola OA, Glass DD, Korevaar WC, Cynwyd B, Mekhail NA, Merrill DG, Nickinovich DG, Rathmell JP, Sang CN, Simon DL (April 2010). "Practice guidelines for chronic pain management: an updated report by the American Society of Anesthesiologists Task Force on Chronic Pain Management and the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine". Anesthesiology. 112 (4): 810–33. doi:10.1097/ALN.0b013e3181c43103. PMID 20124882.
  39. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Adams 20113
  40. ^ "What you can expect". Mayo Clinic Staff. Mayo Foundation for Medical Education and Research. Januari 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Ogos 2014. Dicapai pada 21 Julai 2014.
  41. ^ Schwartz, L (2000). "Evidence-Based Medicine And Traditional Chinese Medicine: Not Mutually Exclusive". Medical Acupuncture. 12 (1): 38–41. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 November 2001.
  42. ^ Birch, Stephen (2011). Japanese Pediatric Acupuncture. Thieme. ISBN 978-3131500618.
  43. ^ Wernicke, Thomas (2014). The Art of Non-Invasive Paediatric Acupuncture. Jessica Kingsley Publishers. ISBN 978-1848191600.
  44. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst20063
  45. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Dummies
  46. ^ Napadow V, Kaptchuk TJ (Jun 2004). "Patient characteristics for outpatient acupuncture in Beijing, China". Journal of Alternative and Complementary Medicine. 10 (3): 565–72. doi:10.1089/1075553041323849. PMID 15253864.
  47. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Sherman
  48. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Peñas20103
  49. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Berman20103
  50. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Xu S2
  51. ^ a b c "Acupuncture". NHSChoices. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 Mei 2015. Dicapai pada 2 Mei 2015.
  52. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Wheway2012
  53. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama WhiteCummings2008
  54. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Millers2014
  55. ^ a b c d Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Cheng1987
  56. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Berman20104
  57. ^ a b c Hicks, Angela (2005). The Acupuncture Handbook: How Acupuncture Works and How It Can Help You. Piatkus Books. m/s. 41. ISBN 978-0749924720.
  58. ^ Collinge, William J. (1996). The American Holistic Health Association Complete guide to alternative medicine. Warner Books. ISBN 978-0-446-67258-0.
  59. ^ Department of Consumer Affairs, California Acupuncture Board. Title 16, Article 5. Standards of Practice, 1399.454. Single Use Needles. www.acupuncture.ca.gov/pubs_forms/laws_regs/art5.shtml 1-10-2020.
  60. ^ a b Aung & Chen, 2007, p. 116.
  61. ^ Ellis A, Wiseman N, Boss K (1991). Fundamentals of Chinese Acupuncture. Paradigm Publications. m/s. 2–3. ISBN 978-0912111339.
  62. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Dummies2
  63. ^ a b Aung & Chen, 2007, pp. 113–14.
  64. ^ Loyeung BY, Cobbin DM (2013). "Investigating the effects of three needling parameters..." Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. 2013: 1–12. doi:10.1155/2013/136763. PMC 3789497. PMID 24159337.
  65. ^ a b c Aung, Steven; Chen, William (2007). Clinical Introduction to Medical Acupuncture. Thieme. m/s. 116. ISBN 978-1588902214.
  66. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Yan1997
  67. ^ Bhagat (2004). Alternative Therapies. ISBN 978-8180612206.
  68. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Colquhoun2013
  69. ^ Lee A, Copas JB, Henmi M, Gin T, Chung RC (September 2006). "Publication bias affected the estimate of postoperative nausea in an acupoint stimulation systematic review". Journal of Clinical Epidemiology. 59 (9): 980–83. doi:10.1016/j.jclinepi.2006.02.003. PMID 16895822.
  70. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Tang1999
  71. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Vickers1998
  72. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama He-2011
  73. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ernst2012
  74. ^ Ma B, Qi GQ, Lin XT, Wang T, Chen ZM, Yang KH (September 2012). "Epidemiology, quality, and reporting characteristics of systematic reviews of acupuncture interventions published in Chinese journals". Journal of Alternative and Complementary Medicine. 18 (9): 813–17. doi:10.1089/acm.2011.0274. PMID 22924413.
  75. ^ Su CX, Han M, Ren J, Li WY, Yue SJ, Hao YF, Liu JP (Januari 2015). "Empirical evidence for outcome reporting bias in randomized clinical trials of acupuncture: comparison of registered records and subsequent publications". Trials. 16 (1). doi:10.1186/s13063-014-0545-5. PMC 4320495. PMID 25626862. Unknown parameter |article-number= ignored (bantuan)
  76. ^ Salzberg, Steven. "Fake Medical Journals Are Spreading, And They Are Filled With Bad Science". Forbes. Diarkibkan daripada yang asal pada 24 Ogos 2017. Dicapai pada 21 Ogos 2017.
  77. ^ Aung & Chen Aung, Steven K. H.; Chen, William Pai-Dei (2007). Clinical Introduction to Medical Acupuncture. Thieme. m/s. 11–12. ISBN 978-1-58890-221-4.
  78. ^ "（三）十二经脉 ...（四）奇经八脉 ..." [(3.) Dua Belas Saluran ... (4.) Lapan Saluran Luar Biasa ...] lihat di 经络学 [Teori Meridian] (dalam bahasa Cina). Diarkibkan daripada yang asal pada 10 November 2016. Dicapai pada 22 Februari 2011.
  79. ^ a b Aung & Chen, 2007, m.s. 101.
  80. ^ Wiseman & Ellis 1996
  81. ^ Ergil MC, Ergil KV (2009). Pocket Atlas of Chinese Medicine. Stuttgart: Thieme. m/s. 19, 148. ISBN 978-3131416117.
  82. ^ Flaws B, Finney D (2007). A handbook of TCM patterns & their treatments (ed. 6th). Blue Poppy Press. m/s. 1. ISBN 978-0936185705.
  83. ^ Flaws B, Finney D (1996). A handbook of TCM patterns & their treatments (ed. 6 (2007)). Blue Poppy Press. m/s. 169–73. ISBN 978-0936185705.
  84. ^ Maciocia, G (1995). Tongue Diagnosis in Chinese Medicine. Eastland Press. ISBN 978-0939616190.
  85. ^ Maciocia, G (2005). The Foundations of Chinese Medicine. Churchill Livingstone. ISBN 978-0443074899.
  86. ^ Ross, J (1984). Zang Fu, the organ systems of traditional Chinese medicine. Elsevier. m/s. 26. ISBN 978-0443034824.
  87. ^ a b Wang SM, Harris RE, Lin YC, Gan TJ (Jun 2013). "Acupuncture in 21st century anesthesia: is there a needle in the haystack?" (PDF). Anesthesia and Analgesia. 116 (6): 1356–59. doi:10.1213/ANE.0b013e31828f5efa. PMID 23709075. S2CID 1106695. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 23 September 2015. Dicapai pada 22 Mac 2015.
  88. ^ a b Gorski D (23 Jun 2014). "Ketogenic diet does not 'beat chemo for almost all cancers'". Science-Based Medicine. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 September 2019. Dicapai pada 6 Ogos 2019. Jelas bahawa kaedah seperti homeopati, akupunktur, refleksologi, terapi kraniosakral, "zapper" Hulda Clark, terapi Gerson dan protokol Gonzalez untuk kanser, dan reiki (belum termasuk semua bentuk "penyembuhan tenaga") adalah quackery paling teruk
  89. ^ a b Gorski D (7 Mei 2018). "PLOS ONE, peer review, and a 'crappy' acupuncture study". Science-Based Medicine.
  90. ^ Jarvis, W.T. (Ogos 1992). "Quackery: a national scandal". Clinical Chemistry. 38 (8B part 2): 1574–86. PMID 1643742.
  91. ^ Naudet, Florian; Falissard, Bruno; Boussageon, Rémy; Healy, David (2015). "Has evidence-based medicine left quackery behind?". Internal and Emergency Medicine. 10 (5): 631–4. doi:10.1007/s11739-015-1227-3. PMID 25828467. S2CID 20697592.
  92. ^ Pigliucci, Massimo (2013). Philosophy of Pseudoscience: Reconsidering the Demarcation Problem. University of Chicago Press. m/s. 206. ISBN 978-0226051826. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 April 2023. Dicapai pada 3 Jun 2020.
  93. ^ Naudet, Florian; Falissard, Bruno; Boussageon, Rémy; Healy, David (2015). "Has evidence-based medicine left quackery behind?" (PDF). Internal and Emergency Medicine. 10 (5): 631–634. doi:10.1007/s11739-015-1227-3. ISSN 1970-9366. PMID 25828467. S2CID 20697592.
  94. ^ a b Ahn AC, Colbert AP, Anderson BJ, Martinsen OG, Hammerschlag R, Cina S, Wayne PM, Langevin HM (Mei 2008). "Electrical properties of acupuncture points and meridians: a systematic review" (PDF). Bioelectromagnetics. 29 (4): 245–56. doi:10.1002/bem.20403. PMID 18240287. S2CID 7001749. Diarkibkan (PDF) daripada yang asal pada 18 Mei 2021. Dicapai pada 2 Mac 2012.
  95. ^ a b Mann, F (2000). Reinventing Acupuncture: A New Concept of Ancient Medicine. Elsevier. ISBN 978-0750648578.
  96. ^ "Hard to swallow". Nature. 448 (7150): 105–06. Julai 2007. Bibcode:2007Natur.448S.105.. doi:10.1038/448106a. PMID 17625521.
  97. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Barrett20072
  98. ^ de las Peñas, César Fernández; Arendt-Nielsen, Lars; Gerwin, Robert D (2010). Tension-type and cervicogenic headache: pathophysiology, diagnosis, and management. Jones & Bartlett Learning. m/s. 251–54. ISBN 978-0763752835. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 Februari 2023. Dicapai pada 27 Januari 2016.
  99. ^ a b Williams, WF (2013). "Encyclopedia of Pseudoscience: From Alien Abductions to Zone Therapy". Encyclopedia of Pseudoscience. Routledge. m/s. 3–4. ISBN 978-1135955229.
  100. ^ a b Ulett, GA (2002). "Acupuncture". Dalam Shermer, M (penyunting). The Skeptic: Encyclopedia of Pseudoscience. ABC-CLIO. m/s. 283–91. ISBN 978-1576076538.
  101. ^ Wang SM, Kain ZN, White P (Februari 2008). "Acupuncture analgesia: I. The scientific basis". Anesthesia and Analgesia. 106 (2): 602–10. doi:10.1213/01.ane.0000277493.42335.7b. PMID 18227322. S2CID 29330113.
  102. ^ Staud R, Price DD (Mei 2006). "Mechanisms of acupuncture analgesia for clinical and experimental pain". Expert Review of Neurotherapeutics. 6 (5): 661–67. doi:10.1586/14737175.6.5.661. PMID 16734514. S2CID 2647845.
  103. ^ "Opiate peptides, analgesia, and the neuroendocrine system" (PDF). British Medical Journal. 15 Mac 1980.
  104. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Berman20105
  105. ^ Langevin HM (2014). "Acupuncture, connective tissue, and peripheral sensory modulation". Critical Reviews in Eukaryotic Gene Expression. 24 (3): 249–53. doi:10.1615/CritRevEukaryotGeneExpr.2014008284. PMID 25072149.
  106. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Gorski2014
  107. ^ a b c d Lu G, Needham J (2002). Celestial Lancets: A History and Rationale of Acupuncture and Moxa. Psychology Press. ISBN 978-0700714582.
  108. ^ a b c d White A, Ernst E (Mei 2004). "A brief history of acupuncture". Rheumatology. 43 (5): 662–63. doi:10.1093/rheumatology/keg005. PMID 15103027.
  109. ^ a b c d Bannan, Andrew (2013). "18:Acupuncture in Physiotherapy". Dalam Porter, Stuart B (penyunting). Tidy's Physiotherapy15: Tidy's Physiotherapy. Churchill Livingstone. Elsevier. m/s. 403. ISBN 978-0-7020-4344-4.
  110. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ramey
  111. ^ Joseph S. Alter (2013). Asian Medicine and Globalization. University of Pennsylvania Press. m/s. 27. ISBN 9780812205251. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 April 2023. Dicapai pada 13 Februari 2022.
  112. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Prioreschi20043
  113. ^ a b Dorfer L, Moser M, Bahr F, Spindler K, Egarter-Vigl E, Giullén S, Dohr G, Kenner T (September 1999). "A medical report from the Stone Age?" (PDF). Lancet. 354 (9183): 1023–25. doi:10.1016/S0140-6736(98)12242-0. PMID 10501382. S2CID 29084491. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 22 September 2010.
  114. ^ Jackson, M. (2011). The Oxford Handbook of the History of Medicine. Oxford Handbooks in History. OUP Oxford. m/s. 610. ISBN 978-0-19-954649-7.
  115. ^ Singh S, Ernst E (2008). Trick Or Treatment: The Undeniable Facts about Alternative Medicine. Norton paperback. W. W. Norton. m/s. 42. ISBN 978-0-393-06661-6. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 Februari 2023. Dicapai pada 27 Januari 2016.
  116. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama White-Ernst3
  117. ^ a b Prioreschi, P (2004). A history of Medicine, Volume 2. Horatius Press. m/s. 147–48. ISBN 978-1888456011.
  118. ^ Ramey DW (Disember 2004). "Inaccurate acupuncture history". Rheumatology. 43 (12): 1593, author reply 1593–94. doi:10.1093/rheumatology/keh363. PMID 15564643.
  119. ^ a b c d e f g h i j k l Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama abc3
  120. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ramey2
  121. ^ Epler DC (1980). "Bloodletting in early Chinese medicine and its relation to the origin of acupuncture". Bulletin of the History of Medicine. 54 (3): 337–67. PMID 6998524.
  122. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama abc4
  123. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama White-Ernst4
  124. ^ Shin, Hyeong Su (2011). Traditional Korean Medicine: Heritage and Future. Jimoondang Publishing Company. ISBN 978-8988095743 Check |isbn= value: checksum (bantuan).
  125. ^ Numbers, Ronald L.; Amundsen, Darrel W., penyunting (2001). Medicine and Western Civilization. Routledge. ISBN 978-0415923766 Check |isbn= value: checksum (bantuan).
  126. ^ Reston, James (26 Julai 1971). "Now, About My Operation in Peking". The New York Times.
  127. ^ Hsu, Elisabeth (2001). Innovation in Chinese Medicine. Cambridge University Press. ISBN 978-0521800081 Check |isbn= value: checksum (bantuan).
  128. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama White-Ernst5
  129. ^ Taylor, Kim (2005). Chinese Medicine in Early Communist China, 1945–63: A Medicine of Revolution. Routledge. ISBN 978-0415288896 Check |isbn= value: checksum (bantuan).
  130. ^ "Acupuncture in the modern world". The Lancet. 375 (9711): 973–75. 2010. doi:10.1016/S0140-6736(10)60370-8.
  131. ^ NIH Consensus Conference (1998). "Acupuncture". JAMA. 280 (17): 1518–24. doi:10.1001/jama.280.17.1518.

Rujukan

Bacaan lanjut

Pautan luar


Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "lower-alpha", tetapi tiada tag <references group="lower-alpha"/> yang berpadanan disertakan

Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id