Fujian
福建 Fukien, Hokkien | |
|---|---|
| Transkripsi Nama | |
| • Cina | 福建省 (Fújiàn Shěng) |
| • Singkatan | FJ / 闽 (pinyin: Mǐn; Pe̍h-ōe-jī: Bân) |
| • Foochow | Hók-gióng |
| • Hokkien POJ | Hok-kiàn |
(arah jam dari atas)
| |
.svg) Lokasi Fujian di China | |
| Koordinat: 25°54′N 118°18′E / 25.9°N 118.3°E | |
| Negara | China |
| Wilayah Jiangnandong | 626 |
| Wilayah Fujian | 985 |
| Kerajaan Rakyat Fujian | 1933–1934 |
| Dinamakan bersempena | 福 Fú: Fuzhou 建 Jiàn: Jianzhou |
| Ibu Negeri | Fuzhou |
| Bandar Terbesar | Quanzhou |
| Bahagian Pentadbiran - Peringkat Wilayah - Peringkat Daerah - Peringkat Pekan dan Mukim | 9 wilayah 84 daerah[nota 1] 1102 bandar dan subdaerah[nota 2] |
| Pentadbiran | |
| • Jenis | Wilayah |
| • Badan | Kongres Rakyat Wilayah Fujian |
| • Setiausaha Parti | Zhou Zuyi |
| • Pengerusi Kongres Rakyat Wilayah Fujian | Zhou Zuyi |
| • Gabenor | Zhao Long |
| • Pengerusi CPPCC Wilayah | Teng Jiacai |
| • Wakil Kongres Rakyat Kebangsaan | 74 orang |
| Keluasan | |
| • Jumlah | 121,400 km2 (46,900 batu persegi) |
| • Pemeringkatan | 23 |
| Aras tertinggi (Gunung Huanggang) | 2,158 m (7,080 ft) |
| Penduduk (2020) | |
| • Jumlah | 41,540,086 |
| • Pemeringkatan | 15 |
| • Kepadatan | 340/km2 (890/batu persegi) |
| • Pemeringkatan | 14 |
| Demografi | |
| • Komposisi Etnik |
|
| • Bahasa dan Dialek | Min (termasuk Fuzhounese, Min Timur, Min Utara, Min Tengah, Pu-Xian Min, Hokkien dan lain-lain), Mandarin, Bahasa She, Bahasa Hakka |
| KDNK (2023)[1] | |
| • Jumlah | CN¥5,436 bilion (ke-8; US$771 bilion) |
| • Per kapita | CN¥137,920 (ke-4; US$19,366) |
| Kod ISO 3166 | CN-FJ |
| HDI (2022) | 0.804 (ke-7) – sangat tinggi |
| Laman sesawang | www |
.svg)
Fujian (bantuan·maklumat) (Bahasa Cina: 福建; pinyin: Fújiàn; Ejaan peta pos: Fukien, Foukien; transliterasi tempatan Hokkien dari Min Nan atau bahasa Taiwan Hok-kiàn) ialah salah sebuah wilayah di pesisiran pantai tenggara China. Fujian bersempadan dengan Zhejiang（浙江） di utara, Jiangxi（江西） di barat, dan Guangdong（广东） di selatan. Pulau Taiwan terletak di timurnya, menyeberangi Selat Taiwan. Nama Fujian dicipta sewaktu Dinasti Tang（唐朝）, berasal daripada gabungan Fuzhou（福州） dan Jian'ou, dua buah kota di Fujian.
Kebanyakan tanah Fujian ditadbir oleh Republik Rakyat China (PRC). Sementara itu, kepulauan Kinmen (dahulunya dikenali sebagai Quemoy) (Bahasa Cina: 金門; pinyin: Jīnmén) dan Matsu (Bahasa Cina: 馬祖; pinyin: Măzŭ) di bawah kawalan Republik China (ROC) yang bertapak di Taiwan. Maka, secara de facto terdapat dua wilayah yang sama nama (dari segi pertubuhan kerajaan). Nama kedua-dua pihak ini dipaparkan dalam sistem perumian bahasa Mandarin yang berbeza. Pihak PRC mengeja nama wilayah ini dalam Hanyu Pinyin（汉语拼音）, iaitu "Fujian", manakala pihak ROC mengejanya dalam Tongyong Pinyin, Wade-Giles dan ejaan peta pos, iaitu masing-masing "FuJian", "Fuchien" dan "Fukien".
Kewujudan dua kerajaan wilayah Fujian yang selari ini merupakan satu kesan Perang Saudara China（国共内战）. Setelah kehilangan tanah besar China (termasuk kebanyakan kawasan Fujian) kepada pihak komunis pada tahun 1949, Republik China (ROC) berundur ke Taiwan sambil mengekalkan kuasanya terhadap sebilangan kecil pulau-pulau luar pesisir Fujian. Sejak itu, pihak PRC (tanah besar) dan ROC (Taiwan) selama ini mengekalkan kerajaan wilayah yang berasingan untuk Fujian. Rencana ini lebih cenderung kepada kawasan Fujian di bawah pentadbiran PRC; lihat Fujian (Republik China) untuk meklumat lanjut mengenai wilayah Fujian ROC.
Fuzhou（福州） merupakan ibu wilayah Fujian di bawah kawalan PRC manakala Kinmen dijadikan pusat pentadbiran wilayah Fujian ROC, namun secara amali kebanyakan kuasa di Fujian kawalan ROC ditugaskan kepada daerah-daerah Kinmen dan Kepulauan Matsu（马祖群岛）.
Nama
Pada tahun kedua puluh satu era Kaiyuan Dinasti Tang (733 M), jawatan Jeneral Ekspedisi Fujian (福建经略使) telah ditubuhkan dan ketika itulah istilah “Fujian” (福建) mula digunakan. [2]
Istilah “Min” (闽) mula-mula muncul dalam kitab kuno Shan Hai Jing bahagian "Jing Bahagian Selatan Dalam Laut, Jilid 10": “Min berada di tengah laut, di sebelah barat lautnya terdapat gunung, ada pula yang menyebutnya Gunung Min Tengah yang terletak di tengah laut.” [3]
Dalam kamus kuno zaman Dinasti Han, iaitu Shuowen Jiezi, disebutkan: “Min ialah orang Yue Tenggara, keturunan ular” (闽，东南越，蛇种). Ini mentakrifkan orang Min sebagai kumpulan etnik yang memuja ular. Bukti sokongan boleh dilihat daripada cara penulisan aksara "Min" (闽) itu sendiri, di mana pada zaman kuno, ular disebut sebagai "serangga panjang", yang boleh ditafsirkan bahawa kawasan Min merupakan kawasan pergunungan yang banyak dihuni oleh ular dan serangga, lalu huruf “虫” (serangga) ditambah di bawah “门” (pintu) untuk menunjukkan ciri khas tersebut. Namun begitu, tafsiran ini belum mendapat pengesahan dalam kalangan ahli sejarah. [4][5] Fujian pernah dikenali dengan gelaran “Tujuh Min” (七闽) dan “Lapan Min” (八闽), namun istilah “Lapan Min” kini lebih lazim digunakan.
Istilah “Tujuh Min” pertama kali direkodkan dalam karya klasik Zhou Li (周礼) bahagian Xia Guan, Zhifang Shi (夏官·职方氏), yang menyebut: “Zhifang Shi bertanggungjawab mengendalikan peta seluruh negara dan menguruskan wilayahnya, membezakan negeri, negara, kota, suku kaum serta bangsa-bangsa termasuk Empat Yi (四夷), Lapan Man (八蛮), Tujuh Min (七闽), Sembilan Mo (九貉), Lima Rong (五戎), Enam Di (六狄) dan rakyat-rakyatnya...”
Menurut catatan Xishan Zaji (西山杂记) oleh Cai Yongjian dari Dinasti Qing, sewaktu era Dinasti Zhou, terdapat Tujuh Min, dan kawasan mereka meliputi: - Suku She (畲) di wilayah Quanzhou (泉郡) - Keluarga Dan (蜑户) di San Shan (三山) - Suku Kaoshan (高山) di Jianzhou (剑州) - Wuyi (武夷) di Taiwu (邰武) - Longmen (龙门) di Zhangyan (漳岩) - Lantaiwu (蓝太武) di Zhangjun (漳郡) - Kaum Hakka (客家) di Ting-Gan (汀赣)
Ketujuh-tujuh suku ini dikenali sebagai “Tujuh Min” (七闽).
Mengenai “Tujuh Min”, dalam buku Nánmán Yuánliú Shǐ (南蛮源流史) oleh He Guangyue disebut: Zhou Li·Zhifang Shi menulis: “Menguruskan Tujuh Min dan Lapan Man.” Ulasan oleh Zheng Xuan menjelaskan bahawa “Min” merupakan cabang daripada kaum “Man”. Istilah “Tujuh Min” pada asalnya merujuk kepada tujuh puak asing yang menyembah ular sebagai totem dan tinggal di kawasan yang kini meliputi Fujian dan selatan Zhejiang semasa era Dinasti Zhou. Sebagaimana dicatat dalam ulasan oleh Jia Gongyan pada zaman Dinasti Tang terhadap Zhou Li (周礼疏), “Shu Xiong menetap di Puru Man, anak-cucunya berpecah menjadi tujuh puak, maka disebut sebagai Tujuh Min.” Kemudian, istilah ini berkembang menjadi sebutan umum untuk Fujian. Istilah “Lapan Min” (八闽) berasal daripada era Dinasti Song, apabila wilayah ini dinamakan Fujian Lu (福建路), yang terbahagi kepada:
- Fuzhou (福州)
- Jianzhou (建州)
- Quanzhou (泉州)
- Zhangzhou (漳州)
- Tingzhou (汀州)
- Nanjianzhou (南剑州)
- Shaowu (邵武)
- Xinghua (兴化)
Secara keseluruhan terdapat lapan buah institusi pentadbiran yang setara, maka wilayah ini digelar sebagai “Lapan Min” (八闽).[6]
Daripada lapan bahagian ini, empat daripadanya dikenali sebagai:
- Empat Prefektur Bawah (下四府):
Fuzhou, Xinghua, Quanzhou, Zhangzhou
Manakala yang selebihnya dikenali sebagai:
- Empat Prefektur Atas (上四府):
Jianzhou, Shaowu, Nanjianzhou, Tingzhou
Sejarah
Prasejarah Fujian
Penemuan arkeologi baru pada tahun 2011 menunjukkan bahawa Fujian telah memasuki Zaman Neolitik menjelang pertengahan milenium ke-6 SM.[7] Dari tapak Keqiutou (7450–5590 tahun BP), sebuah tapak awal Neolitik di Pulau Pingtan kira-kira 70 kilometer (43 bt) ke tenggara Fuzhou, banyak alat batu, kerang, tulang, giok dan seramik (termasuk seramik buatan roda) telah ditemui bersama dengan roda pemintal, yang merupakan bukti pasti tentang tenunan.
Tapak Tanshishan (曇石山) (5500–4000 BP) di pinggir bandar Fuzhou merangkumi Zaman Neolitik dan Zaman Kalkolitik di mana bangunan bulat separuh bawah tanah telah ditemui. Tapak Huangtulun (黃土崙) (sekitar 1325 SM), juga di Fuzhou, menunjukkan ciri-ciri Zaman Gangsa.
Tianlong Jiao (2013)[8] menyatakan bahawa Neolitik muncul di pantai Fujian sekitar 6,000 tahun BP. Semasa Neolitik, penduduk Fujian bergantung terutamanya kepada penangkapan ikan dan memburu, dengan pertanian yang terhad.
Terdapat empat budaya utama Neolitik di pesisir Fujian, dengan budaya awal berasal dari utara di pesisir Zhejiang.[8]
- Budaya Keqiutou (Cina ringkas: 壳丘头文化; sekitar 6000–5500 BP)
- Budaya Tanshishan (Cina ringkas: 昙石山文化; sekitar 5000–4300 BP)
- Budaya Damaoshan (Cina ringkas: 大帽山文化; sekitar 5000–4300 BP)
- Budaya Huangguashan (Cina ringkas: 黄瓜山文化; sekitar 4300–3500 BP)
Terdapat juga dua budaya utama Neolitik di pedalaman Fujian yang berbeza dari budaya pesisir:[8]
- Budaya Niubishan (Cina ringkas: 牛鼻山文化) (5000–4000 tahun BP)
- Budaya Hulushan (Cina ringkas: 葫芦山文化) (2050–1550 SM)
Kerajaan Minyue
Fujian juga merupakan lokasi kerajaan Minyue. Nama "Mǐnyuè" berasal daripada gabungan "Mǐn" (Cina ringkas: 闽; Cina tradisional: 閩; Pe̍h-ōe-jī: bân), yang mungkin merupakan nama etnik, dan "Yuè" (越), diambil daripada Negeri Yue, sebuah kerajaan Zaman Musim Bunga dan Gugur di Zhejiang. Keluarga diraja Yue melarikan diri ke Fujian selepas negerinya ditawan oleh Negeri Chu pada 306 SM. "Min" juga merupakan nama sungai utama di kawasan ini, tetapi etnonim ini mungkin lebih tua.
Dinasti Qin
Dinasti Qin telah menggulingkan Raja Minyue dan menubuhkan wilayah paramiliter yang dipanggil Komanderi Minzhong. Minyue kekal sebagai kerajaan de facto sehingga salah seorang maharaja Dinasti Qin menghapuskan statusnya.[9]
Dinasti Han
Selepas kejatuhan Dinasti Qin, perang saudara meletus antara Xiang Yu dan Liu Bang. Raja Minyue, Wuzhu, menghantar tenteranya membantu Liu dan pertaruhan ini berjaya apabila Liu menjadi maharaja dan mendirikan Dinasti Han. Pada tahun 202 SM, Minyue diiktiraf semula sebagai kerajaan merdeka tributari. Wuzhu membina bandar berkubu di Fuzhou serta lokasi lain di Pergunungan Wuyi.
Selepas kematian Wuzhu, Minyue tetap agresif dan melancarkan serangan ke atas jiran-jirannya di Guangdong, Jiangxi, dan Zhejiang. Ini dihentikan oleh Dinasti Han yang ketika itu sedang meluaskan kuasa ke selatan. Pada tahun 111 SM, Maharaja Han melancarkan Kempen Han ke atas Minyue dan Minyue menyerah diri tanpa perlawanan besar. Ini menamatkan sejarah kerajaan pertama di Fujian.
Fujian menjadi sebahagian daripada Wilayah Yang (Yangzhou), dengan ibu kota di Liyang (kini Daerah He, Anhui).
Era Jin
Gelombang pertama migrasi lapan klan golongan bangsawan tiba di Fujian pada awal abad ke-4 apabila Dinasti Jin Barat runtuh. Imigran ini kebanyakannya daripada lapan keluarga di China Tengah: Chen (陈), Lin (林), Huang (黄), Zheng (郑), Zhan (詹), Qiu (邱), He (何), dan Hu (胡). Empat nama keluarga pertama masih kekal popular di Fujian hingga kini.
Namun, kerana geografi bergunung-ganang, pembangunan ekonomi Fujian ketinggalan berbanding wilayah lain meskipun terdapat lonjakan penduduk. Hanya dua komanderi dan enam belas daerah ditubuhkan oleh Dinasti Jin. Seperti wilayah selatan lain, Fujian sering menjadi destinasi buangan politik dan penjenayah.
Semasa era Dinasti Selatan dan Utara, Fujian berada di bawah kawalan Dinasti Selatan seperti Liu Song, Qi Selatan, Liang, dan Chen.
Dinasti Sui dan Tang
Semasa era Dinasti Sui dan Dinasti Tang, berlaku satu lagi gelombang besar migrasi ke Fujian.[10][9]
Di bawah Dinasti Sui, Fujian sekali lagi menjadi sebahagian daripada Wilayah Yang.
Semasa Dinasti Tang, Fujian tergolong dalam Litar Jiangnan Timur, dengan ibu kotanya di Suzhou. Wilayah Fujian moden ketika itu terdiri daripada kira-kira 5 prefektur dan 25 daerah.
Zaman Tang (618–907) menyaksikan zaman kegemilangan China, yang turut membawa kemakmuran budaya dan ekonomi di Fujian. Institusi budaya dan ekonomi di Fuzhou berkembang pesat. Tahun-tahun terakhir Dinasti Tang yang bergolak membawa lebih ramai pendatang dari utara ke utara Fujian.
Lima Dinasti dan Sepuluh Kerajaan
Apabila Dinasti Tang berakhir, China terpecah dalam tempoh Lima Dinasti dan Sepuluh Kerajaan. Ketika ini, gelombang kedua migrasi besar-besaran tiba ke Fujian yang selamat, diketuai oleh adik-beradik Wang (Wang Chao, Wang Shengui, dan Wang Shenzhi). Mereka menubuhkan Kerajaan Min dengan ibu kota di Fuzhou.
Selepas kematian raja pengasas, kerajaan ini mengalami konflik dalaman dan akhirnya ditakluki oleh Tang Selatan, salah satu kerajaan selatan yang lain.[11]
Bahagian utara Fujian turut ditakluki oleh Wuyue, termasuk ibu kota Min, Fuzhou.
Bandar Quanzhou mula berkembang sebagai pelabuhan utama semasa pemerintahan Kerajaan Min.[12][13]
Qingyuan Jiedushi merupakan jawatan ketenteraan/pentadbiran yang diwujudkan pada tahun 949 oleh Maharaja Li Jing dari Tang Selatan untuk panglima Liu Congxiao. Beliau menguasai Prefektur Quan (Quanzhou) dan Prefektur Zhang (Zhangzhou) secara de facto bebas daripada Tang Selatan.[14]
Selepas kematian Liu, kawasan itu diperintah seketika oleh anak angkatnya Liu Shaozi, diikuti oleh pegawai Zhang Hansi dan Chen Hongjin. Chen kemudiannya menyerahkan kuasa kepada Dinasti Song pada tahun 978, mengakhiri kemerdekaan de facto wilayah Qingyuan.[15]
Dinasti Song
Kawasan ini disusun semula menjadi Litar Fujian pada tahun 985, yang merupakan kali pertama nama "Fujian" digunakan sebagai kawasan pentadbiran.
Vietnam
Ramai orang Cina berhijrah dari pelabuhan utama Fujian ke Delta Sungai Merah di Vietnam. Para peneroka ini kemudiannya mendirikan pelabuhan Trần dan Vân Đồn.[16] Orang Cina dari Fujian dan Guangdong berpindah ke pelabuhan pesisir Vân Đồn untuk berdagang.[17]
Semasa Dinasti Lý dan Trần di Vietnam, ramai etnik Cina dengan nama keluarga Trần (陳) berhijrah dari Fujian atau Guangxi. Mereka menetap di sepanjang pantai Vietnam dan kawasan tenggara ibu kota.[18] Keluarga Trần di Vietnam menjejaki keturunan mereka kepada Trần Tự Minh (227 SM), seorang jeneral Qin yang dikatakan berasal daripada etnik Baiyue.
Keturunan Trần juga termasuk Trần Tự Viễn (582–637) dan Trần Tự An (1010–1077). Pada penghujung abad ke-11, keturunan seorang nelayan bernama Trần Kinh, dari kampung Tức Mạc, telah berkahwin dengan keluarga diraja Lý dan menubuhkan Dinasti Trần pada tahun 1225.[19]
Di Vietnam, keluarga Trần berkhidmat sebagai pegawai kerajaan dan nama keluarga mereka terdapat dalam rekod peperiksaan diraja Dinasti Lý dan Trần.[20][21]
Pada tahun 1172, Fujian diserang oleh lanun Pi-she-ye yang dipercayai berasal dari Taiwan atau Visayas, Filipina.[22]
Dinasti Yuan
Selepas penubuhan Dinasti Yuan, Fujian menjadi sebahagian daripada Wilayah Jiangzhe, dengan ibu kota di Hangzhou. Dari tahun 1357 hingga 1366, umat Islam di Quanzhou terlibat dalam Pemberontakan Ispah, yang berjaya menawan Putian dan Fuzhou sebelum pemberontakan itu dipatahkan. Selepas itu, Quanzhou kehilangan peranannya sebagai pelabuhan antarabangsa utama.
Jeneral Yuan, Chen Youding, yang menumpaskan pemberontakan itu, terus memerintah Fujian sehinggalah pasukan Zhu Yuanzhang menewaskannya pada tahun 1367.[23]
Dinasti Ming
Selepas penubuhan Dinasti Ming, Fujian menjadi sebuah wilayah dengan ibu kota di Fuzhou. Pada awal era Ming, Fuzhou Changle menjadi pangkalan dan pusat bekalan untuk ekspedisi Zheng He. Walau bagaimanapun, pembangunan ekonomi terjejas akibat Larangan Perdagangan Laut (海禁).
Lanun Wokou berjaya dihapuskan oleh tentera China. Satu catatan tentang Fujian era Ming ditulis oleh No In (鲁认).[24]
Lanun Pisheya juga dicatat dalam rekod Quanzhou era Ming.[25]
Dinasti Qing
Akhir Dinasti Ming dan awal Dinasti Qing menandakan era kemasukan besar pelarian dan 20 tahun lagi larangan perdagangan laut di bawah Maharaja Kangxi, satu langkah yang bertujuan menentang kerajaan Ming pelarian Koxinga di Taiwan.
Larangan laut yang dilaksanakan oleh Qing memaksa ramai orang berpindah dari pantai untuk menghalang Ming setia daripada mendapat bekalan. Ini membawa kepada mitos bahawa orang Manchu takut akan laut.
Kemasukan pelarian tidak serta-merta menghasilkan tenaga buruh yang besar kerana ramai berpindah semula ke wilayah Guangdong yang lebih makmur. Pada tahun 1683, Qing menakluk Taiwan dalam Pertempuran Penghu dan menggabungkannya ke dalam wilayah Fujian sebagai Prefektur Taiwan. Ramai lagi orang Han berhijrah ke Taiwan selepas itu. Hari ini, kebanyakan rakyat Taiwan merupakan keturunan Orang Hokkien dari Fujian selatan. Fujian dan Taiwan asalnya ditadbir bersama sebagai satu wilayah (Wilayah Fujian-Taiwan), tetapi bermula pada tahun 1885, ia dibahagikan kepada dua wilayah berasingan.[26]
Pada tahun 1890-an, Qing menyerahkan Taiwan kepada Jepun melalui Perjanjian Shimonoseki selepas Perang China-Jepun Pertama. Pada 1905–1907, Jepun cuba memperluaskan pengaruhnya ke Fujian, tetapi tekanan Perancis dan polisi Open Door Policy menghalangnya.[27]
Republik China
Revolusi Xinhai menjatuhkan Dinasti Qing dan membawa Fujian di bawah pemerintahan Republik China.
Wilayah Perlindungan Perlembagaan Fujian Selatan yang berhaluan anarkisme telah ditubuhkan oleh Chen Jiongming dari 1918 hingga 1920.
Fujian seketika menubuhkan Kerajaan Rakyat Fujian yang merdeka pada tahun 1933, tetapi dikawal semula oleh kerajaan Republik China pada tahun 1934.
Fujian mengalami sekatan laut Jepun semasa Perang Dunia II.
Republik Rakyat China
Selepas Perang Saudara China, Republik Rakyat China menyatukan negara dan menguasai kebanyakan wilayah Fujian, kecuali Pulau Quemoy dan Kepulauan Matsu yang kekal di bawah Republik China (Taiwan).
Pada peringkat awal, pembangunan Fujian agak perlahan berbanding wilayah pesisir lain kerana potensi konflik dengan Taiwan yang dikawal Kuomintang. Hari ini, Fujian mempunyai kadar liputan hutan tertinggi dan kadar pertumbuhan ekonomi yang pesat. KDNK per kapita Fujian kini berada dalam kedudukan 4-6 teratas di China dalam beberapa tahun kebelakangan ini.
Pembangunan pesat telah disertai dengan kemasukan besar-besaran penduduk dari kawasan utara dan barat yang padat, menyebabkan banyak tanah pertanian, hutan, dan warisan budaya seperti Tokong Raja Wuzhu dirobohkan untuk projek pembangunan.
Pada tahun 2023, Jawatankuasa Pusat Parti Komunis China dan Majlis Negara China bersama-sama mencadangkan menjadikan Fujian sebagai Zon Demonstrasi Fujian untuk hubungan rentas selat dengan Taiwan. Di bawah rancangan ini, kerajaan China akan meningkatkan kerjasama ekonomi dan pengangkutan dengan Taiwan serta memudahkan rakyat Taiwan untuk tinggal, membeli hartanah, mengakses perkhidmatan sosial dan belajar di Fujian.[28]
Geografi
Wilayah ini sebahagian besarnya berbukit-bukau dan secara tradisional dikatakan sebagai "lapan bahagian gunung, satu bahagian air, dan satu bahagian tanah pertanian" (Cina ringkas: 八山一水一分田). Kawasan barat laut terletak pada altitud yang lebih tinggi, dengan Banjaran Wuyi membentuk sempadan antara Fujian dan Jiangxi. Fujian merupakan kawasan pentadbiran peringkat wilayah yang paling berhutan di China, dengan kadar liputan hutan sebanyak 62.96% pada tahun 2009.[29] Titik tertinggi Fujian ialah Gunung Huanggang dalam Banjaran Wuyi, dengan ketinggian 2,157 meter (7,077 ka).
Fujian menghadap Laut China Timur di timur, Laut China Selatan di selatan, dan Selat Taiwan di tenggara. Garis pantainya berbatu-batu dengan banyak teluk dan pulau. Pulau-pulau utama termasuk Quemoy (juga dikenali sebagai Kinmen, ditadbir oleh Republik China (Taiwan)), Pulau Haitan, dan Pulau Nanri. Pulau Meizhou mempunyai kedudukan penting dalam pemujaan dewi Mazu, dewi pelindung pelaut Cina.
Sungai Min dan anak-anak sungainya merentasi sebahagian besar Fujian utara dan tengah. Sungai-sungai lain termasuk Jin dan Jiulong. Disebabkan rupa bumi yang tidak rata, Fujian mempunyai banyak tebing curam dan jeram.
Fujian dipisahkan dari Taiwan oleh Selat Taiwan yang mempunyai lebar kira-kira 180 kilometer (110 bt). Beberapa pulau kecil di Selat Taiwan juga merupakan sebahagian daripada wilayah ini. Pulau-pulau Kinmen dan Kepulauan Matsu berada di bawah pentadbiran Republik China (Taiwan).
Fujian mengandungi beberapa sesar geologi, hasil daripada pertembungan antara Plat Eurasia dan Plat Lautan Filipina. Zon sesar Changle-Naoao dan Longan-Jinjiang di kawasan ini mempunyai kadar anjakan tahunan sekitar 3–5 mm. Sesar-sesar ini berpotensi menyebabkan gempa bumi besar pada masa hadapan.[30]
Fujian mempunyai iklim subtropika, dengan musim sejuk yang sederhana. Pada bulan Januari, kawasan pesisir purata sekitar 7–10 °C (45–50 °F) manakala kawasan perbukitan purata sekitar 6–8 °C (43–46 °F). Pada musim panas, suhu adalah tinggi dan wilayah ini terdedah kepada ancaman taufan yang datang dari Lautan Pasifik. Purata hujan tahunan ialah antara 1,400–2,000 milimeter (55–79 in).
Pengangkutan
Jalan Raya
Setakat 2012[kemas kini], terdapat 54,876 kilometer (34,098 batu) jalan raya di Fujian, termasuk 3,500 kilometer (2,200 batu) lebuh raya. Projek infrastruktur utama dalam beberapa tahun kebelakangan ini termasuk Lebuh Raya Zhangzhou-Zhaoan (AS$624 juta) dan Lebuh Raya Sanmingshi-Fuzhou (AS$1.40 bilion). Rancangan Lima Tahun ke-12, yang merangkumi tempoh dari 2011 hingga 2015, menyasarkan untuk menggandakan panjang lebuh raya wilayah ini kepada 5,500 kilometer (3,400 bt).[31]
Kereta Api
Disebabkan rupa bumi Fujian yang berbukit-bukau serta pergantungan tradisional kepada pengangkutan maritim, rangkaian kereta api tiba di wilayah ini agak lewat. Sambungan rel pertama ke wilayah jiran Jiangxi, Guangdong, dan Zhejiang masing-masing dibuka pada tahun 1959, 2000, dan 2009. Sehingga Oktober 2013, Fujian mempunyai empat sambungan rel dengan Jiangxi di barat laut: Landasan Yingtan–Xiamen (dibuka 1957), Landasan Hengfeng–Nanping (1998), Landasan Ganzhou–Longyan (2005) dan landasan laju tinggi Landasan Xiangtang–Putian (2013).
Satu-satunya sambungan rel Fujian ke Guangdong di barat ialah Landasan Zhangping–Longchuan (2000), yang akan dilengkapi oleh landasan laju tinggi Laluan Xiamen–Shenzhen pada hujung 2013. Laluan Xiashen ini membentuk bahagian paling selatan Koridor Rel Laju Tinggi Pantai Tenggara China. Bahagian Wenzhou–Fuzhou dan Fuzhou–Xiamen koridor ini mula beroperasi pada 2009 dan menghubungkan Fujian dengan Zhejiang dengan kereta api yang mampu mencapai kelajuan sehingga 250 km/j (155 mph).
Di dalam Fujian, bandar-bandar pesisir dan pedalaman dihubungkan oleh Landasan Nanping–Fuzhou (1959), Landasan Zhangping–Quanzhou–Xiaocuo (2007) dan Landasan Longyan–Xiamen (2012). Untuk menarik pelaburan dari Taiwan, wilayah ini merancang untuk meningkatkan panjang rel sebanyak 50% kepada 2,500 km (1,553 bt).[32]
Udara
Lapangan terbang utama di Fujian ialah Lapangan Terbang Antarabangsa Fuzhou Changle, Lapangan Terbang Antarabangsa Xiamen Gaoqi, Lapangan Terbang Antarabangsa Quanzhou Jinjiang, Lapangan Terbang Wuyishan Nanping, Lapangan Terbang Guanzhishan Longyan, dan Lapangan Terbang Shaxian Sanming. Xiamen mampu mengendalikan 15.75 juta penumpang setahun setakat 2011. Fuzhou pula mampu mengendalikan 6.5 juta penumpang setahun dengan kapasiti kargo melebihi 200,000 tan. Lapangan terbang ini menawarkan penerbangan terus ke 45 destinasi termasuk laluan antarabangsa ke Jepun, Malaysia, Thailand, Singapura, dan Hong Kong.[32]
Pentadbiran
Republik Rakyat China (PRC) menguasai sebahagian besar wilayah Fujian dan membahagikannya kepada sembilan bandar peringkat prefektur (termasuk satu bandar sub-wilayah):
| Bahagian Pentadbiran Fujian | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ! Kod Wilayah | ! Bahagian | ! Luas (km²) | ! Populasi (2020) | ! Pusat Pentadbiran | ! Daerah | ! Daerah (County) | ! Bandar Peringkat Daerah | |||
| 350000 | Wilayah Fujian | 121,400 | 41,540,086 | Fuzhou | 31 | 42 | 11 | |||
| 350100 | Fuzhou | 12,155 | 8,291,268 | Daerah Gulou | 6 | 6 | 1 | |||
| 350200 | Xiamen | 1,699 | 5,163,970 | Daerah Siming | 6 | — | — | |||
| 350300 | Putian | 4,119 | 3,210,714 | Daerah Chengxiang | 4 | 1 | — | |||
| 350400 | Sanming | 22,928 | 2,486,450 | Daerah Sanyuan | 2 | 8 | 1 | |||
| 350500 | Quanzhou | 11,245 | 8,782,285 | Daerah Fengze | 4 | 5* | 3 | |||
| 350600 | Zhangzhou | 12,873 | 5,054,328 | Daerah Longwen | 4 | 7 | — | |||
| 350700 | Nanping | 26,280 | 2,645,548 | Daerah Jianyang | 2 | 5 | 3 | |||
| 350800 | Longyan | 19,028 | 2,723,637 | Daerah Xinluo | 2 | 4 | 1 | |||
| 350900 | Ningde | 13,452 | 3,146,789 | Daerah Jiaocheng | 1 | 6 | 2 | |||
|
* Termasuk Daerah Kinmen, ROC (Taiwan), yang dituntut oleh PRC. | ||||||||||
| Bahasa Inggeris | Bahasa Cina | Pinyin | Fuzhou BUC | Hokkien POJ |
|---|---|---|---|---|
| Wilayah Fujian | 福建省 | Fújiàn Shěng | Hók-gióng-sēng | Hok-kiàn-séng |
| Fuzhou | 福州市 | Fúzhōu Shì | Hók-ciŭ-chê | Hok-chiu-chhī |
| Xiamen | 厦门市 | Xiàmén Shì | Â-muòng-chê | Ē-mn̂g-chhī |
| Putian | 莆田市 | Pútián Shì | Può-dièng-chê | Phô͘-chhân-chhī |
| Sanming | 三明市 | Sānmíng Shì | Săng-mìng-chê | Sam-bêng-chhī |
| Quanzhou | 泉州市 | Quánzhōu Shì | Ciòng-ciŭ-chê | Choân-chiu-chhī |
| Zhangzhou | 漳州市 | Zhāngzhōu Shì | Ciŏng-ciŭ-chê | Chiang-chiu-chhī |
| Nanping | 南平市 | Nánpíng Shì | Nàng-bìng-chê | Lâm-pêng-chhī |
| Longyan | 龙岩市 | Lóngyán Shì | Lṳ̀ng-ngàng-chê | Lêng-nâ-chhī |
| Ningde | 宁德市 | Níngdé Shì | Nìng-dáik-chê | Lêng-tek-chhī |
Semua bandar peringkat prefektur kecuali Nanping, Sanming dan Longyan terletak di pesisir pantai.
Wilayah ini terdiri daripada 84 bahagian peringkat daerah (31 daerah, 11 bandar peringkat daerah, dan 42 daerah, dan seterusnya dibahagikan kepada 1,102 bahagian peringkat pekan (653 pekan, 233 daerah perbandaran, 19 daerah etnik dan 195 subdaerah).
PRC juga menuntut tiga kumpulan pulau yang kini dikawal oleh Republik China (Taiwan):
Kawasan bandar
| Penduduk mengikut kawasan bandar bagi bandar peringkat prefektur dan daerah | ||||
|---|---|---|---|---|
| # | Bandar | Kawasan bandar 2020[33] | Kawasan bandar 2010[34] | Bandar teras 2020 |
| 1 | Xiamen | 4,617,251 | 3,119,110 | 5,163,970 |
| 2 | Fuzhou[i] | 3,723,454 | 2,824,414[ii] | 8,291,268 |
| 3 | Putian | 1,539,389 | 1,107,199 | 3,210,714 |
| 4 | Quanzhou[iii] | 1,469,157 | 1,154,731 | 8,782,285 |
| 5 | Jinjiang | 1,416,151 | 1,172,827 | lihat Quanzhou |
| 6 | Nan'an | 936,897 | 718,516 | lihat Quanzhou |
| 7 | Longyan | 886,281 | 460,086[iv] | 2,723,637 |
| 8 | Zhangzhou | 845,286 | 614,700 | 5,054,328 |
| 9 | Fuqing | 744,774 | 470,824 | lihat Fuzhou |
| 10 | Shishi | 589,902 | 469,969 | lihat Quanzhou |
| 11 | Longhai | 584,371 | 422,993 | lihat Zhangzhou |
| 12 | Nanping | 537,472 | 301,370[v] | 2,680,645 |
| 13 | Ningde | 425,499 | 252,497 | 3,146,789 |
| 14 | Fu'an | 397,068 | 326,019 | lihat Ningde |
| 15 | Sanming | 378,423 | 328,766 | 2,486,450 |
| 16 | Fuding | 351,341 | 266,779 | lihat Ningde |
| 17 | Yong'an | 248,425 | 213,732 | lihat Sanming |
| 18 | Jian'ou | 226,100 | 192,557 | lihat Nanping |
| 19 | Shaowu | 217,836 | 183,457 | lihat Nanping |
| 20 | Wuyishan | 159,308 | 122,801 | lihat Nanping |
| 21 | Zhangping | 147,462 | 113,739 | lihat Longyan |
| — | Changle | lihat Fuzhou | 278,007[ii] | lihat Fuzhou |
| — | Jianyang | lihat Nanping | 150,756[v] | lihat Nanping |
- ^ Tidak termasuk Perbandaran Beigan, Perbandaran Dongyin, Perbandaran Juguang, dan Perbandaran Nangan (dikawal oleh ROC) dalam kiraan bandar teras.
- ^ a b Daerah baharu diwujudkan selepas banci 2010: Changle (CLC Changle). Daerah baharu tidak termasuk dalam kiraan kawasan bandar bagi bandar sebelum diperluas.
- ^ Tidak termasuk Daerah Kinmen (dikawal oleh ROC) dalam kiraan bandar teras.
- ^ Daerah baharu diwujudkan selepas banci 2010: Yongding (Daerah Yongding). Daerah baharu tidak termasuk dalam kiraan kawasan bandar bagi bandar sebelum diperluas.
- ^ a b Daerah baharu diwujudkan selepas banci 2010: Jianyang (CLC Jianyang). Daerah baharu tidak termasuk dalam kiraan kawasan bandar bagi bandar sebelum diperluas.
Ekonomi
Fujian ialah salah satu wilayah yang lebih makmur di China, dengan banyak industri merangkumi pengeluaran teh, pakaian, dan jenama sukan seperti Anta, 361 Degrees, Xtep, Peak Sport Products dan Septwolves. Fujian merupakan salah satu wilayah terawal di China yang dibenarkan oleh kerajaan pusat untuk menerima pelaburan asing.[35]:{{{1}}} Banyak syarikat asing beroperasi di Fujian, termasuk Boeing, Dell, GE, Kodak, Nokia, Siemens, Swire, TDK dan Panasonic.[36] Di Fujian, bandar Xiamen merupakan salah satu zon ekonomi khas ("SEZ") terawal di China.[35]
Pada tahun 2022, KDNK Fujian ialah CN¥5.31 trilion (US$790 bilion dalam nilai nominal), menduduki tempat ke-8 dalam KDNK seluruh negara dan tersenarai dalam 20 ekonomi sub-nasional terbesar dunia.[37] Bersama jiran pesisirnya Zhejiang dan Guangdong, KDNK per kapita Fujian melebihi purata negara, iaitu sebanyak CN¥126,829 (US$18,856 dalam nilai nominal), kedua tertinggi selepas Jiangsu.[37] Ekonomi primer, sekunder dan tertiari masing-masing menyumbang ¥307 bilion (US$45.7 bilion), ¥2.51 trilion (US$372.8 bilion) dan ¥2.50 trilion (US$371 bilion) kepada ekonomi Fujian.[37]
| Tahun | KDNK (juta) CNY | KDNK (juta) USD | KDNK (juta) PPP | Pertumbuhan sebenar (%) | KDNK per kapita CNY | KDNK per kapita USD | KDNK per kapita PPP |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2016 | 2,881,060 | 433,744 | 822,948 | 8.4 | 74,707 | 11,247 | 21,339 |
| 2015 | 2,623,920 | 421,283 | 739,237 | 9.0 | 68,645 | 11,021 | 19,339 |
| 2014 | 2,429,260 | 395,465 | 684,221 | 9.9 | 64,097 | 10,434 | 18,053 |
| 2013 | 2,207,780 | 356,485 | 617,233 | 11.0 | 58,702 | 9,478 | 16,411 |
| 2012 | 1,988,380 | 314,991 | 559,981 | 11.4 | 53,250 | 8,436 | 14,997 |
| 2011 | 1,770,380 | 274,104 | 505,029 | 12.3 | 47,764 | 7,395 | 13,625 |
| 2010 | 1,484,580 | 219,304 | 448,432 | 13.9 | 40,320 | 5,956 | 12,179 |
| 2009 | 1,232,420 | 180,416 | 390,315 | 12.3 | 33,677 | 4,930 | 10,666 |
| 2008 | 1,088,940 | 156,793 | 342,779 | 13.0 | 29,938 | 4,311 | 9,424 |
| 2007 | 930,190 | 122,329 | 308,531 | 15.2 | 25,730 | 3,384 | 8,534 |
| 2000 | 376,454 | 45,474 | 138,438 | 9.3 | 11,194 | 1,352 | 4,117 |
| 1978 | 6,637 | 4,268 | 17.8 | 273 | 176 |
Dari segi tanah pertanian, Fujian berbukit-bukau dan kawasan sawah adalah terhad. Padi ialah tanaman utama, disokong oleh ubi keledek, gandum dan barli.[39] Tanaman tunai termasuk tebu dan biji sawi. Fujian merupakan pengeluar utama longan di China dan juga terkenal dengan hasil buah laici dan teh. Hasil laut juga penting, terutama dalam pengeluaran kerang-kerangan.
Disebabkan kedudukannya yang bersebelahan Taiwan, Fujian sebelum ini dianggap sebagai zon pertempuran dalam potensi konflik dengan Taiwan. Oleh itu, ia menerima kurang pelaburan dari kerajaan pusat dan berkembang lebih perlahan sebelum 1978. Sejak pembukaan ekonomi pada 1978, Fujian menerima pelaburan besar daripada diaspora Fujian di luar negara, pelabur Taiwan dan pelabur asing.
Segitiga Emas Minnan, yang merangkumi Xiamen, Quanzhou, dan Zhangzhou, menyumbang 40% daripada KDNK wilayah Fujian.
Wilayah Fujian dijangka mendapat manfaat ekonomi besar daripada pembukaan pengangkutan langsung dengan Taiwan yang bermula 15 Disember 2008, termasuk penerbangan terus ke bandar utama Fujian seperti Xiamen dan Fuzhou. Pelabuhan di Xiamen, Quanzhou dan Fuzhou turut dinaik taraf untuk meningkatkan perdagangan dengan Taiwan.[40]
Fujian menjadi tuan rumah kepada Pameran Pelaburan dan Perdagangan Antarabangsa China setiap tahun yang diadakan di Xiamen bagi mempromosikan pelaburan asing di seluruh China.
Zon Pembangunan Ekonomi dan Teknologi
- Zon Pembangunan Ekonomi dan Teknologi Dongshan
- Zon Pembangunan Ekonomi & Teknikal Fuzhou
- Zon Perdagangan Bebas Fuzhou
- Taman Hi-Tech Fuzhou
- Kawasan Pelaburan Peniaga Taiwan Fuzhou
- Kawasan Pelaburan Peniaga Taiwan Jimei
- Kawasan Pelancongan Kebangsaan Pulau Meizhou
- Kawasan Pelancongan Kebangsaan Gunung Wuyi
- Zon Pemprosesan Eksport Xiamen
- Zon Perdagangan Bebas Xiamen
- Zon Pembangunan Ekonomi dan Teknologi Haicang Xiamen
- Zon Pembangunan Perindustrian Tinggi & Baru Obor Xiamen
- Kawasan Pelaburan Peniaga Taiwan Xinglin
Demografi
Pada tahun 1832, wilayah ini dianggarkan mempunyai "penduduk seramai empat belas juta jiwa."[41] Pada tahun 2021, populasi Fujian dianggarkan berjumlah 41.87 juta, dengan kadar urbanisasi sebanyak 69.7%.[37]
Penduduk Fujian yang secara sah diklasifikasikan sebagai Han membentuk 98% daripada jumlah penduduk. Pelbagai kumpulan penutur Bahasa Min membentuk subkumpulan Han terbesar di Fujian, termasuk Orang Hoklo, Orang Fuzhou, Orang Putian dan Fuzhou Tanka.
Orang Hakka, satu kumpulan Han dengan identiti budaya yang tersendiri, tinggal di bahagian tengah dan barat daya Fujian. She, kumpulan etnik yang tersebar di kawasan pergunungan di utara, ialah kumpulan etnik minoriti terbesar di wilayah ini.[42]
Ramai orang Cina etnik di seluruh dunia (terutama di Asia Tenggara) menjejak keturunan mereka kepada cabang Fujian seperti Orang Hoklo dan Orang Teochew. Keturunan migran berbahasa Min Selatan membentuk majoriti penduduk etnik Cina di Taiwan, Malaysia, Singapura, Australia, Brunei, Thailand, Indonesia, dan Filipina. Penutur Min Timur (terutamanya Orang Fuzhou) merupakan antara sumber utama imigran Cina ke Amerika Syarikat sejak 1990-an.[43]
Agama
Agama utama di Fujian ialah agama rakyat Cina, tradisi Taoisme, dan agama Buddha aliran Cina. Menurut tinjauan tahun 2007 dan 2009, lebih 30% penduduk terlibat dalam agama nenek moyang Cina; 3.5% mengenal pasti diri sebagai Kristian.[44] Laporan tidak memberikan angka untuk agama lain; 65.19% penduduk mungkin tidak beragama atau terlibat dalam agama rakyat Cina, Buddha, Konfusianisme, Taoisme, atau Islam. Menariknya, Fujian adalah salah satu tempat di dunia di mana Manikeisme mungkin masih diamalkan.[45]
Pada tahun 2010, terdapat hampir 116,000 orang Islam di Fujian.[46]
-20241230-1.jpg)
Budaya
Disebabkan keadaan geografinya yang bergunung-ganang, gelombang penghijrahan dari China tengah dan asimilasi pelbagai kumpulan etnik asing seperti pedagang maritim sepanjang sejarah, Fujian merupakan salah satu tempat yang paling pelbagai dari segi budaya dan bahasa di China. Dialek tempatan boleh menjadi tidak dapat difahami dalam jarak sejauh 10 kilometer (6.2 bt), dan budaya serta komposisi etnik di kawasan yang berbeza juga boleh berubah sepenuhnya. Ini tercermin dalam ungkapan: "jika anda memandu lima batu di Fujian, budayanya berubah; jika anda memandu sepuluh batu, bahasanya berubah."[47] Kebanyakan bahasa yang dituturkan di Fujian dikategorikan di bawah kumpulan besar Bahasa Min. Pengelasan terkini membahagikan Min kepada:[48][49]
- Min Timur (kumpulan Utara dahulu), termasuk Dialek Fuzhou
- Min Utara, dituturkan di kawasan pedalaman utara
- Pu-Xian, dituturkan di kawasan pantai tengah
- Min Tengah, dituturkan di barat wilayah
- Shao-Jiang, dituturkan di barat laut
- Min Selatan, termasuk Dialek Amoy dan Hokkien Taiwan
Subkumpulan ketujuh Min, Qiong Wen, tidak dituturkan di Fujian. Hakka, satu lagi cabang bahasa Cina, dituturkan di sekitar Longyan oleh masyarakat Hakka yang menetap di sana.
Seperti di wilayah-wilayah lain, bahasa rasmi di Fujian ialah Bahasa Cina Standard, yang digunakan untuk komunikasi antara orang dari kawasan berlainan,[47] walaupun masyarakat tempatan masih menggunakan bahasa dan dialek asli mereka masing-masing dalam kehidupan seharian.
Beberapa kawasan di Fujian mempunyai bentuk opera Cina mereka sendiri. Opera Min popular di sekitar Fuzhou; Gaojiaxi di sekitar Jinjiang dan Quanzhou; Xiangju di sekitar Zhangzhou; Fujian Nanqu di seluruh selatan, dan Puxianxi di sekitar Putian dan Daerah Xianyou.
Masakan Fujian, dengan penekanan pada makanan laut, merupakan salah satu daripada lapan tradisi besar Masakan Cina. Ia terdiri daripada pelbagai tradisi tempatan, termasuk Masakan Fuzhou dan Masakan Min Nan. Hidangan paling terkenal ialah Fotiaoqiang (secara harfiah "Buddha melompat melepasi dinding"), hidangan kompleks yang menggunakan pelbagai bahan seperti sirip ikan yu, timun laut, abalone dan wain Shaoxing.
Banyak jenis teh terkenal berasal dari Fujian, termasuk oolong, Wuyi Yancha, Lapsang souchong dan Teh melati Fuzhou. Malah, teknik pemprosesan teh bagi tiga kelas utama teh iaitu oolong, teh putih, dan teh hitam semuanya dikembangkan di wilayah ini. Upacara teh Fujian merupakan cara penyediaan dan penyajian teh yang sangat teliti. Perkataan Inggeris "tea" dipinjam daripada bahasa Hokkien. Dalam Mandarin dan Kantonis, perkataan tersebut disebut chá.
Muzik Nanyin ialah satu bentuk popular muzik Fujian.
Barangan lakuer Fuzhou tanpa badan, sejenis barangan lakuer yang terkenal, dikenali kerana menggunakan tanah liat dan/atau plaster untuk membentuk bentuknya, kemudian tubuh asalnya dikeluarkan. Fuzhou juga terkenal dengan ukiran batu Shoushan.
Pelancongan
Fujian mempunyai beberapa tarikan pelancongan, termasuk empat Tapak Warisan Dunia UNESCO, antara yang tertinggi di China.
Ciri-ciri budaya
Fujian Tulou ialah rumah luar bandar Cina yang unik kepada masyarakat Hakka di barat daya Fujian. Sebanyak 46 bangunan ini[50] telah disenaraikan oleh UNESCO sebagai salah satu Tapak Warisan Dunia pada tahun 2008.
Pulau Gulangyu, Xiamen, terkenal dengan pantai, lorong berliku, dan seni bina yang kaya. Pulau ini berada dalam senarai Tapak Pemandangan Kebangsaan China dan diklasifikasikan sebagai tarikan pelancong bertaraf 5A oleh Pentadbiran Pelancongan Kebangsaan China (CNTA). Ia disenaraikan oleh UNESCO sebagai salah satu Tapak Warisan Dunia pada tahun 2017. Turut terletak di Xiamen ialah Tokong Nanputuo.
Tokong Guanghua ialah sebuah Tokong Buddha di Putian. Ia dibina pada tahun kedua terakhir Dinasti Chen Selatan. Terletak di bahagian utara muara Teluk Meizhou, ia kira-kira 1.8 batu nautika dari tanah besar dan menghadap ke Selat Taiwan di tenggara. Meliputi kawasan seluas enam batu persegi, pulau ini dipenuhi dedaunan hijau yang subur. Garis pantainya berlekuk dengan lebih daripada 12 batu kawasan pantai. Sebuah lagi Tokong Buddha, Tokong Nanshan terletak di Zhangzhou.
Tokong Kaiyuan ialah sebuah Tokong Buddha di Jalan Barat, Quanzhou, yang terbesar di wilayah Fujian, dengan keluasan 78,000 meter persegi (840,000 kaki persegi).[51] Walaupun ia dikenali sebagai kuil Hindu dan Buddha, disebabkan pengaruh tambahan Tamil-Hindu, patung utama di dewan terpenting adalah Vairocana Buddha, Buddha utama mengikut Buddhisme Huayan.
Di ibu kota Fuzhou terdapat Tokong Yongquan, sebuah Tokong Buddha yang dibina semasa Dinasti Tang.
Tokong Tentera Chongwu menghormati dua puluh tujuh askar Tentera Pembebasan Rakyat yang terkorban semasa serangan oleh pasukan Nasionalis pada tahun 1949, termasuk lima yang mati melindungi seorang gadis remaja semasa serangan.[52] Tapak ini sering dikunjungi penduduk tempatan dan pelancong.[53]
Di sekitar Kepulauan Meizhou terdapat Mazu ziarah.
Ciri-ciri semula jadi
Gunung Taimu ialah sebuah gunung dan pusat peranginan di Fuding. Ia menawarkan pemandangan indah gunung dan laut serta terkenal dengan pemandangan semula jadinya termasuk gua granit, batu berbentuk pelik, tebing, aliran air jernih, air terjun bertingkat, dan tarikan budaya seperti Tokong purba dan inskripsi di tebing.
Bentang alam Danxia di Taining telah disenaraikan oleh UNESCO sebagai salah satu Tapak Warisan Dunia pada tahun 2010. Ia merupakan sejenis petrografi geomorfologi yang unik di China. Bentuk muka bumi Danxia terbentuk daripada batu pasir merah dan konglomerat yang kebanyakannya berusia Kapur Akhir. Bentuk muka bumi ini kelihatan sangat mirip dengan topografi karst yang terbentuk di kawasan batu kapur, tetapi kerana batu yang membentuk Danxia ialah batu pasir dan konglomerat, ia dikenali sebagai bentuk muka bumi "pseudo-karst". Ia terbentuk oleh daya endogen (termasuk pengangkatan tektonik) dan daya eksogen (termasuk pelapukan dan hakisan).
Pergunungan Wuyi ialah lokasi pertama di Fujian yang disenaraikan oleh UNESCO sebagai salah satu Tapak Warisan Dunia pada tahun 1999. Ia merupakan rangkaian gunung di wilayah Nanping dan mengandungi puncak tertinggi di Fujian, Gunung Huanggang. Ia terkenal sebagai taman landskap semula jadi dan pusat peranginan musim panas di China.[54]
Pautan luar
 |
Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan: Fujian. |
- Galeri Foto Gunung Wuyi
- Galeri Foto Xiamen
- Galeri Foto Fu Zhou
- Galeri Foto Pulau Mei Zhou, Pu Tian
- Galeri Foto De Hua
- Galeri Foto Nan An
- Galeri Foto Quan Zhou
- Galeri Foto Zhang Zhou
- Galeri Foto Kampung Nanjing, Nanjing (wilayah Fujian)
- (Cina)Kerajaan Wilayah Rakyat Fujian PRC
- Fujian International: Laman web niaga dengan pengenalan kepada wilayah ini
- Guide to Fujian Province
- Guide to Boxspringbett
Bahagian-bahagian peringkat pertama pentadbiran Republik Rakyat China (PRC) | ||
|---|---|---|
| Provinsi |  | |
| Kawasan autonomi | ||
| Kawasan perbandaran | ||
| Kawasan pentadbiran khas | ||
1 Dituntut oleh Republik Rakyat China, tetapi kini ditadbir Republik China. (Lihat juga Taraf politik Taiwan) | ||
Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "nota", tetapi tiada tag <references group="nota"/> yang berpadanan disertakan
- ^ "zh: 2023年福建省国民经济和社会发展统计公报". fujian.gov.cn. March 14, 2024. Dicapai pada June 19, 2024.
- ^ "Sejarah Ringkas". Min-Tai Online. 2016-06-08. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-07-26. Dicapai pada 2016-12-11.
- ^ Shan Hai Jing, Jilid 10, Bahagian Selatan Dalam Laut
- ^ "Kisah di Sebalik Aksara "Min"". Harian Selat. 2015-04-26. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-03-19. Dicapai pada 2016-12-11.
- ^ "Asal-usul Nama Fujian". China Youth Net. 2015-09-06. Diarkibkan daripada yang asal pada 2021-03-10. Dicapai pada 2016-12-11.
- ^ 徐晓望，《福建通史》，福建人民出版社，2006年。
- ^ Rolett, Barry V.; Zheng, Zhuo; Yue, Yuanfu (April 2011). "Holocene sea-level change and the emergence of Neolithic seafaring in the Fuzhou Basin (Fujian, China)". Quaternary Science Reviews. 30 (7): 788–797. Bibcode:2011QSRv...30..788R. doi:10.1016/j.quascirev.2011.01.015.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- ^ a b c Jiao, Tianlong. 2013. "The Neolithic Archaeology of Southeast China." In Underhill, Anne P., et al. A Companion to Chinese Archaeology, 599-611. Wiley-Blackwell.
- ^ a b Britannica
- ^ Yeung, Yue-man; Shen, Jianfa (2008). The Pan-Pearl River Delta: An Emerging Regional Economy in a Globalizing China. Chinese University Press. m/s. 41. ISBN 9789629963767. Diarkibkan daripada yang asal pada April 18, 2022. Dicapai pada October 18, 2020.
- ^ Fukien. (2008). In Encyclopædia Britannica. Retrieved December 20, 2008, from Encyclopædia Britannica Online: https://www.britannica.com/EBchecked/topic/221639/Fujian Diarkibkan Februari 21, 2009, di Wayback Machine
- ^ 伊本・白图泰（著）、马金鹏（译），《伊本・白图泰游记》，宁夏人民出版社，2005年
- ^ 中国网事:千年古港福建"泉州港"被整合改名引网民争议. Xinhua News. Diarkibkan daripada yang asal pada October 9, 2013. Dicapai pada 2014-08-17.
- ^ Zizhi Tongjian, jilid 288.
- ^ Xu Zizhi Tongjian, jilid 9.
- ^ Jayne Werner; John K. Whitmore; George Dutton (21 August 2012). Sources of Vietnamese Tradition. Columbia University Press. m/s. 29–. ISBN 978-0-231-51110-0. Dicapai pada August 25, 2016.
- ^ Philippe Truong (2007). The Elephant and the Lotus: Vietnamese Ceramics in the Museum of Fine Arts, Boston. MFA Pub. m/s. 18. ISBN 978-0-87846-717-4.
- ^ Hall, Kenneth R., penyunting (1955). Secondary Cities & Urban Networking in the Indian Ocean Realm, c. 1400-1800. Lexington Books. m/s. 159. ISBN 978-0-7391-3043-8.
- ^ Ainslie Thomas Embree (1988). Encyclopedia of Asian history. Scribner. m/s. 190. ISBN 9780684189017.
- ^ Alexander Woodside (1971). Vietnam and the Chinese Model. Harvard Univ Asia Center. m/s. 8. ISBN 978-0-674-93721-5.
- ^ Geoffrey C. Gunn (2011). History Without Borders. Hong Kong University Press. m/s. 112. ISBN 978-988-8083-34-3.
- ^ http://www.filipiknow.net/visayan-pirates-in-china/
- ^ The Great Ming Code / Da Ming lu. University of Washington Press. 2012. ISBN 9780295804002.
- ^ "朝鲜人笔下的十六世纪末福建面貌".
- ^ Chuan-chou Fu-chi (Ch.10) Tahun 1512
- ^ Skinner, George William; Baker, Hugh D. R. (1977). The City in late imperial China. Stanford University Press. m/s. 197. ISBN 978-0-8047-0892-0.
- ^ Seung-young Kim, "Open Door or Sphere of Influence?: The Diplomacy of the Japanese–French Entente and Fukien Question, 1905–1907." International History Review 41#1 (2019): 105-129.
- ^ Davidson, Helen (2023-09-13). "China unveils Taiwan economic 'integration' plan as warships conduct manoeuvres off coast". The Guardian. Dicapai pada 2025-02-01.
- ^ "Forestry in Fujian Province". English.forestry.gov.cn. 21 Januari 2010. Diarkibkan daripada yang asal pada 3 Mei 2012. Dicapai pada 7 Mei 2012.
- ^ Guo, Jianming; Xu, Shiyang; Fan, Hailong (5 Mei 2017). "Neotectonic interpretations and PS-InSAR monitoring of crustal deformations in the Fujian area of China". Open Geosciences. 9 (1): 126–132. doi:10.1515/geo-2017-0010. ISSN 2391-5447.
- ^ "China Briefing Business Reports". Asia Briefing. 2012. Diarkibkan daripada yang asal pada 4 September 2012. Dicapai pada 8 Februari 2009.
- ^ a b "China Expat city Guide Dalian". China Expat. 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 Februari 2009. Dicapai pada 8 Februari 2009.
- ^ 国务院人口普查办公室、国家统计局人口和社会科技统计司编 (2022). 中国2020年人口普查分县资料. Beijing: China Statistics Print. ISBN 978-7-5037-9772-9.
- ^ 国务院人口普查办公室、国家统计局人口和社会科技统计司编 (2012). 中国2010年人口普查分县资料. Beijing: China Statistics Print. ISBN 978-7-5037-6659-6.
- ^ a b Ang, Yuen Yuen (2016). How China Escaped the Poverty Trap. Cornell University Press. ISBN 978-1-5017-0020-0.
- ^ Market Profiles on Chinese Cities and Provinces, http://info.hktdc.com/mktprof/china/mpfuj.htm Diarkibkan 26 Februari 2009 di Wayback Machine
- ^ a b c d "National Data". Biro Statistik Kebangsaan China. 1 Mac 2022. Diarkibkan daripada yang asal pada 9 Januari 2020. Dicapai pada 23 Mac 2022.
- ^ China NBS / Bulletin on Reforming Fujian's GDP Accounting and Data Release System: fj.gov.cn (23 Oktober 2017)[pautan mati]
- ^ Fujian. (2008). Encyclopædia Britannica. Diakses 20 Disember 2008. https://www.britannica.com/EBchecked/topic/221639/Fujian
- ^ "Ever cuddlier". The Economist. 18 Disember 2008.
- ^ Roberts, Edmund (1837). Embassy to the Eastern Courts of Cochin-China, Siam, and Muscat. New York: Harper & Brothers. m/s. 122. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 Oktober 2013. Dicapai pada 16 Oktober 2013.
- ^ "Demografi Fujian - China Maps". Diarkibkan daripada yang asal pada 23 Februari 2009. Dicapai pada 20 Disember 2008.
- ^ Semple, Kirk (21 Oktober 2009). "In Chinatown, Sound of the Future Is Mandarin". New York Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 27 Jun 2017. Dicapai pada 9 Julai 2014.
- ^ a b China General Social Survey 2009, Chinese Spiritual Life Survey (CSLS) 2007. Laporan oleh: Xiuhua Wang (2015, ms. 15)
- ^ Dan, Jennifer Marie (2002). "Manichaeism and its Spread into China". Dicapai pada 15 Jun 2024.
- ^ "Muslim di China, Populasi & Taburan". Dicapai pada 9 Ogos 2021.
- ^ a b French, Howard W. "Menyatukan China untuk Bertutur Mandarin, Satu Bahasa Rasmi: Lebih Mudah Dikatakan Daripada Dilakukan" The New York Times. 10 Julai 2005.
- ^ Kurpaska, Maria (2010). Chinese Language(s): A Look Through the Prism of "The Great Dictionary of Modern Chinese Dialects". Walter de Gruyter. m/s. 49, 52, 71. ISBN 978-3-11-021914-2.
- ^ Norman, Jerry (1988). Chinese. Cambridge: Cambridge University Press. m/s. 233. ISBN 978-0-521-29653-3.
- ^ "Fujian - My Tours Company" (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2023-10-07.
- ^ "Kaiyuan Temple". Chinaculture.org. Dicapai pada 31 Januari 2012.
- ^ Lary, Diana (2022). China's grandmothers : gender, family, and aging from late Qing to twenty-first century. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. m/s. 136. ISBN 978-1-009-06478-1. OCLC 1292532755.
- ^ Liu, Jifeng (2021-11-24). "Deifying Communist Soldiers: The Coastal Defence Culture and the Continuation of Apotheosis in Contemporary China". Asian Studies Review. 46 (4): 650–667. doi:10.1080/10357823.2021.1999904. ISSN 1035-7823. S2CID 244674139 Check
|s2cid=value (bantuan). - ^ 陈子琰. "High-speed railway revives ancient tea road". global.chinadaily.com.cn. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 Disember 2021. Dicapai pada 5 Disember 2021.