Tidak ada referer, pengunjung mungkin datang langsung atau referer diblokir.ls. Demografi Pulau Pinang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Lifestyle Khazanah Profil Baru Dram Lists Ensiklopedia
Technopedia Center
PMB University Brochure
Faculty of Engineering and Computer Science
S1 Informatics S1 Information Systems S1 Information Technology S1 Computer Engineering S1 Electrical Engineering S1 Civil Engineering

faculty of Economics and Business
S1 Management S1 Accountancy

Faculty of Letters and Educational Sciences
S1 English literature S1 English language education S1 Mathematics education S1 Sports Education
teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia

teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
teknopedia
  2. Ensiklopedia Bebas
  3. Demografi Pulau Pinang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Demografi Pulau Pinang - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia bebas
Daripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.

Pulau Pinang merupakan sebuah negeri yang mempunyai pelbagai etnik dan budaya. Penduduk negeri ini secara tidak rasmi dikenali sebagai orang Penang atau "Penang-lang" dalam Bahasa Hokkien.[1] Secara tradisinya dianggap sebagai negeri majoriti Cina, populasi Bumiputera, termasuk Melayu, telah mencapai keseimbangan dengan etnik Cina dalam beberapa tahun kebelakangan ini.

Setakat 2020, jumlah penduduk Pulau Pinang ialah 1,740,405, meningkat kira-kira 1.3% setiap tahun. Seramai 1,599,874 (91.9%) adalah warganegara Malaysia, manakala 140,531 adalah bukan warganegara. Gabungan etnik Cina, Melayu dan India membentuk hampir 91% penduduk negeri ini.[2] Kadar kesuburan keseluruhan ialah 1.3 bagi tahun tersebut.[3]

Pulau Pinang mempunyai kepadatan penduduk tertinggi di Malaysia iaitu 1,659/km2 (4,300/sq mi), serta kadar pembandaran sebanyak 92.5%, yang kedua tertinggi selepas Selangor.[2][4] Seberang Perai, bandar ketiga terbesar di Malaysia, menempatkan lebih 54% penduduk Pulau Pinang, manakala George Town menempatkan hampir 46%. George Town merupakan bandar teras bagi Konurbasi George Town, kawasan metropolitan kedua terbesar di Malaysia, yang dihuni lebih 2.84 juta orang.[2]

Islam ialah agama rasmi negeri, namun Buddha, Hindu dan Kristian secara keseluruhan dianuti oleh lebih separuh daripada penduduk negeri ini.[2][5] Di Semenanjung Malaysia, Pulau Pinang merupakan satu-satunya negeri yang mempunyai majoriti bukan Islam.[2] Walaupun Bahasa Melayu ialah bahasa rasmi Malaysia, Inggeris, Mandarin dan Tamil juga digunakan secara meluas di Pulau Pinang.[6] Bahasa Hokkien Pulau Pinang, salah satu cabang Min Selatan, kekal sebagai lingua franca dalam masyarakat Cina secara tidak rasmi di negeri ini.[7]

Ekonomi negeri yang pelbagai menjadikan Pulau Pinang sebagai salah satu penerima migran antara negeri tertinggi di Malaysia.[8] Antara tahun 2015 hingga 2016, Pulau Pinang mencatatkan nisbah keberkesanan migrasi tertinggi di antara negeri-negeri Malaysia. Bagi setiap 100 orang Malaysia yang berhijrah masuk dan keluar dari negeri ini, populasi meningkat sebanyak 58 orang.[9][10] Majoriti migran antara negeri ke Pulau Pinang datang dari Perak, Selangor, Kedah, Johor dan Kuala Lumpur.[10]

Sejarah

Sejarah kependudukan
TahunPend.±%
1881190,597—    
1891231,224+21.3%
1901247,808+7.2%
1911270,537+9.2%
1921292,485+8.1%
1931340,259+16.3%
1947446,321+31.2%
1957572,100+28.2%
1970776,124+35.7%
1980954,638+23.0%
19911,116,801+17.0%
20001,313,449+17.6%
20101,526,324+16.2%
20201,740,405+14.0%
Sumber: [2][11][12][13]

Pulau Pinang adalah kurang berpenduduk sebelum penubuhan George Town. Lawatan pertama British ke Pulau Pinang pada tahun 1592 tidak mencatatkan sebarang penduduk di pulau itu, tetapi menemui sekumpulan Orang Asli di tanah besar.[14]

Ditubuhkan sebagai pelabuhan entrepot oleh Francis Light pada tahun 1786, George Town berkembang pesat hasil migrasi dari pelbagai bahagian Asia.[15][16] Sewaktu penubuhan George Town, Elisha Trapaud, anggota rombongan Light, mencatatkan bahawa pulau itu dihuni oleh “58 orang dalam rumah gaya Melayu”.[17] Dalam masa dua tahun, populasi George Town mencecah 1,000 orang, meningkat kepada 12,000 menjelang 1804.[16]

Banci rasmi tahun 1881 menunjukkan populasi Pulau Pinang seramai 190,597 orang, kira-kira 45% daripada jumlah penduduk Negeri-Negeri Selat. Pulau Pinang terus mengekalkan populasi majoriti dalam Negeri-Negeri Selat sehingga 1911, apabila populasi Singapura melepasi Pulau Pinang dengan 311,985 berbanding 278,003. Dalam kawasan George Town pada tahun 1911, etnik Cina merangkumi hampir 63% daripada penduduk.[11][18] Menjelang 1921, populasi etnik Cina di Pulau Pinang melebihi etnik Melayu sebanyak 135,288 berbanding 110,382.[11]

Menjelang kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu pada tahun 1957, Pulau Pinang mencatatkan populasi melebihi setengah juta orang.[19] Menjelang 1991, jumlah populasi melebihi satu juta, dan wilayah daratan Seberang Perai telah mengatasi Pulau Pinang dari segi bilangan penduduk.[20] Namun, pertumbuhan penduduk mula perlahan sejak tahun 1970-an. Pada tahun 2020, kadar pertumbuhan tahunan adalah 1.3%, berkurang daripada 2.1% pada tahun 2010.[2]

Taburan penduduk

Kepadatan penduduk mengikut pecahan di Pulau Pinang, berdasarkan bancian 2020.[21]

Setakat 2020, Seberang Perai mempunyai populasi seramai 946,092 orang, iaitu lebih daripada 54% daripada jumlah penduduk Pulau Pinang. Ini juga menjadikan Seberang Perai sebagai bandar ketiga terbesar di Malaysia, selepas Kuala Lumpur dan Kajang. George Town, ibu negeri Pulau Pinang, menempatkan 794,313 orang penduduk, iaitu hampir 46% daripada jumlah penduduk negeri. Oleh kerana keluasan tanah George Town lebih kecil, kepadatan penduduk George Town sebanyak 2,595.8/km2 (6,723/sq mi) adalah dua kali ganda berbanding Seberang Perai, yang mencatatkan 1,264.8/km2 (3,276/sq mi).[2]

Di dalam George Town, kawasan berkepadatan tertinggi ialah Jelutong, Ayer Itam dan Tanjong Tokong. Pusat bandar raya mencatatkan kepadatan penduduk sebanyak 6,209/km2 (16,080/sq mi). Di Seberang Perai, Mukim 14 (Mak Mandin) merekodkan kepadatan tertinggi pada 7,565/km2 (19,590/sq mi).[21]

Kepadatan penduduk mengikut pecahan di Seberang Perai[21]
Daerah Pecahan Penduduk (2020) Keluasan (km2) Kepadatan penduduk (/km2)
Utara Mukim 1 8,430 9.1 926
Mukim 2 6,464 16.4 394
Mukim 3 10,288 26.6 387
Mukim 4 13,366 10.5 1,273
Mukim 5 8,357 18 464
Mukim 6 53,069 39 1,361
Mukim 7 21,202 12.5 1,696
Mukim 8 18,035 12.4 1,454
Mukim 9 12,376 7.2 1,719
Mukim 10 4,746 10.8 439
Mukim 11 22,153 15.6 1,420
Mukim 12 31,160 38 820
Mukim 13 10,692 28 382
Mukim 14 21,938 2.9 7,565
Mukim 16 16,080 6.9 2,330
Butterworth 80,378 14.6 5,505
Kepala Batas 361 0.2 1,805
Tengah Mukim 1 48,785 17.6 2,772
Mukim 2 5,557 8.3 670
Mukim 3 8,452 4.7 1,798
Mukim 4 12,102 8.1 1,494
Mukim 5 4,889 6.4 764
Mukim 6 54,416 10.7 5,086
Mukim 7 6,056 4.1 1,477
Mukim 8 3,379 3.5 965
Mukim 9 9,183 2.2 4,174
Mukim 10 7,354 2 3,677
Mukim 11 37,704 10.5 3,591
Mukim 12 9,881 16.9 585
Mukim 13 24,982 13.9 1,797
Mukim 14 46,280 18.8 2,462
Mukim 15 68,097 16 4,256
Mukim 16 17,312 17.2 1,007
Mukim 17 3,559 22.3 160
Mukim 18 2,605 10.9 239
Mukim 19 5,802 15.8 367
Mukim 20 13,935 10.3 1,353
Mukim 21 4,431 9.3 476
Bukit Mertajam 12,079 4 3,020
Perai 16,150 5.2 3,106
Selatan Mukim 1 2,405 6.1 394
Mukim 2 1,510 4.8 315
Mukim 3 1,730 10.3 168
Mukim 4 9,884 13.2 749
Mukim 5 8,711 8.9 979
Mukim 6 7,679 9.1 844
Mukim 7 20,102 18.4 1,093
Mukim 8 2,382 15.3 156
Mukim 9 18,802 16.1 1,168
Mukim 10 9,033 21.6 418
Mukim 11 19,586 45.9 427
Mukim 12 10,290 9.6 1,072
Mukim 13 11,409 29.5 387
Mukim 14 22,990 13.9 1,654
Mukim 15 35,638 18.5 1,926
Mukim 16 191 1.2 159
Nibong Tebal 1,425 0.7 2,036
Sungai Bakap 240 0.1 2,400
Taburan penduduk mengikut pecahan di George Town[21]
Daerah Subbahagian Populasi (2020) Luas (km2) Kepadatan penduduk (/km2)
Timur Laut Paya Terubong 226,712 32.7 6,933
Bukit Paya Terubong 1,998 4.9 408
Mukim 15 13 4.8 3
Mukim 16 1,408 3.7 381
Mukim 17 2,579 25 103
Mukim 18 18,217 9.2 1,980
Ayer Itam 16,974 1.8 9,430
Batu Ferringhi 9,046 2.3 3,933
Bukit Bendera 332 3.6 92
Gelugor 18,662 2.9 6,435
Pusat bandar

George Town

158,336 25.5 6,209
Jelutong 63,507 4.4 14,433
Tanjong Bungah 14,271 2.8 5,097
Tanjong Tokong 12,550 1.5 8,367
Tanjong Pinang 11,970 4.5 2,660
Barat Daya Pantai Acheh 4,302 23 187
Teluk Bahang 2,531 20.4 124
Bukit Sungai Pinang 1,919 6.2 310
Batu Hitam 3,574 10 357
Bukit Balik Pulau 1,282 5.2 247
Pondok Upih 7,679 8.9 863
Bukit Genting 1,509 6.1 247
Bukit Pasir Panjang 1,444 5.6 258
Bukit Gemuruh 17,379 9.6 1,810
Relau 18,755 11.5 1,631
Teluk Kumbar 21,481 6.8 3,159
Bayan Lepas 130,455 31.9 4,089
Sungai Pinang 2,323 2 1,162
Sungai Rusa 2,817 4.2 671
Permatang Pasir 2,439 6 407
Bagan Air Hitam 3,382 3.6 939
Titi Teras 2,394 3.6 665
Kongsi 2,730 1 2,730
Kampung Paya 3,981 1 3,981
Sungai Burung 1,523 2.9 525
Pulau Betong 1,551 3.9 398
Dataran Genting 2,179 2.2 990
Balik Pulau 109 0.1 1,090

Etnik

Komposisi etnik di Pulau Pinang pada tahun 2020[2]
Etnik Populasi
Cina
718,362
Melayu
707,861
Bumiputera Lain
8,038
India
155,492
Lain-lain
10,121
Bukan warganegara
140,531
Jumlah
1,740,405
Komposisi etnik di Seberang Perai pada tahun 2020[21]
Etnik Populasi
Melayu
463,633
Bumiputera Lain
3,186
Cina
311,569
India
90,677
Lain-lain
3,783
Bukan warganegara
73,244
Jumlah
946,092
Penduduk mengikut kumpulan etnik di Seberang Perai[22]
Daerah Subbahagian Penduduk (2020)
Warganegara Malaysia Bukan warganegara Jumlah
Melayu Bumiputera lain Cina India Lain-lain
Utara Mukim 1 8,067 8 201 59 5 90 8,430
Mukim 2 5,997 4 383 4 3 73 6,464
Mukim 3 9,756 19 241 66 15 191 10,288
Mukim 4 12,898 26 182 41 13 206 13,366
Mukim 5 7,352 8 591 150 43 213 8,357
Mukim 6 41,757 114 5,778 3,333 117 1,970 53,069
Mukim 7 15,062 63 4,024 1,347 48 658 21,202
Mukim 8 15,885 16 395 196 43 1,500 18,035
Mukim 9 3,573 97 6,451 1,535 135 585 12,376
Mukim 10 4,701 1 18 5 2 19 4,746
Mukim 11 14,783 53 6,275 786 51 205 22,153
Mukim 12 24,257 83 3,921 1,434 70 1,395 31,160
Mukim 13 9,587 14 68 280 9 734 10,692
Mukim 14 804 75 18,990 1,139 108 822 21,938
Mukim 16 8,697 41 6,477 730 28 107 16,080
Butterworth 19,346 219 41,489 11,360 367 7,597 80,378
Kepala Batas 129 0 131 100 0 1 361
Tengah Mukim 1 22,147 142 11,078 7,593 426 7,399 48,785
Mukim 2 3,496 3 1,910 63 3 82 5,557
Mukim 3 7,847 6 435 104 14 46 8,452
Mukim 4 6,269 24 4,714 831 31 233 12,102
Mukim 5 4,488 8 293 21 8 71 4,889
Mukim 6 39,387 232 5,012 1,918 292 7,575 54,416
Mukim 7 4,767 46 967 200 16 60 6,056
Mukim 8 3,124 2 154 8 4 87 3,379
Mukim 9 3,575 16 5,285 222 16 69 9,183
Mukim 10 1,591 22 4,730 873 23 115 7,354
Mukim 11 7,611 175 16,824 3,092 384 9,618 37,704
Mukim 12 4,991 18 3,376 760 48 688 9,881
Mukim 13 7,223 81 8,968 3,196 206 5,308 24,982
Mukim 14 12,571 95 24,347 4,390 234 4,643 46,280
Mukim 15 16,075 176 37,786 7,842 241 5,977 68,097
Mukim 16 9,080 38 6,585 1,233 35 341 17,312
Mukim 17 809 9 2,395 320 10 16 3,559
Mukim 18 1,840 3 690 16 6 50 2,605
Mukim 19 5,364 4 288 27 61 58 5,802
Mukim 20 12,341 19 1,254 203 21 97 13,935
Mukim 21 4,376 2 6 2 4 41 4,431
Bukit Mertajam 2,536 31 8,194 981 67 270 12,079
Perai 4,012 57 5,349 4,089 91 2,552 16,150
Selatan Mukim 1 2,144 3 212 13 5 28 2,405
Mukim 2 1,476 1 0 0 1 32 1,510
Mukim 3 431 1 1,035 238 4 21 1,730
Mukim 4 2,136 8 6,071 1,197 32 440 9,884
Mukim 5 6,257 12 1,121 1,210 12 99 8,711
Mukim 6 6,082 27 525 968 13 64 7,679
Mukim 7 8,348 48 7,063 3,862 36 745 20,102
Mukim 8 2,074 4 157 138 0 9 2,382
Mukim 9 10,724 45 5,770 1,986 58 219 18,802
Mukim 10 6,659 17 1,939 305 11 102 9,033
Mukim 11 5,766 22 8,682 4,851 52 213 19,586
Mukim 12 1,148 0 1,356 506 9 7,271 10,290
Mukim 13 6,861 17 1,735 2,114 36 646 11,409
Mukim 14 5,259 24 11,642 5,124 104 837 22,990
Mukim 15 10,556 92 16,935 7,199 111 745 35,638
Mukim 16 191 0 0 0 0 0 191
Nibong Tebal 118 0 929 367 1 10 1,425
Sungai Bakap 46 1 142 50 0 1 240
Komposisi etnik George Town pada tahun 2020[21]
Etnik Populasi
Cina
406,793
Melayu
244,228
Bumiputera lain
4,852
India
64,815
Lain-lain
6,338
Bukan warganegara
67,287
Jumlah
794,313
Populasi mengikut kumpulan etnik di George Town[22]
Daerah Pecahan Populasi (2020)
Warganegara Malaysia Bukan warganegara Jumlah
Melayu Bumiputera

lain

Cina India Lain-lain
Timur Laut Paya Terubong 52,182 1,593 127,513 21,305 2,299 21,820 226,712
Bukit Paya Terubong 59 7 1,642 83 9 198 1,998
Mukim 15 0 0 12 0 0 1 13
Mukim 16 60 6 1,168 140 14 20 1,408
Mukim 17 176 3 1,653 231 58 458 2,579
Mukim 18 1,469 64 12,444 2,318 239 1,683 18,217
Air Itam 2,071 48 12,316 1,903 57 579 16,974
Batu Ferringhi 1,964 38 4,128 1,408 80 1,428 9,046
Bukit Bendera 6 1 42 20 7 256 332
Gelugor 8,814 281 6,173 2,406 93 895 18,662
Pusat Bandar

George Town

31,775 880 90,589 13,996 1,169 19,927 158,336
Jelutong 11,570 260 44,458 5,109 544 1,566 63,507
Tanjong Bungah 1,466 56 10,028 1,103 306 1,312 14,271
Tanjong Tokong 4,217 42 6,852 729 115 595 12,550
Tanjong Pinang 2,773 19 5,925 769 280 2,204 11,970
Barat Daya Pantai Acheh 2,940 2 1,073 229 10 48 4,302
Teluk Bahang 2,139 13 290 43 4 42 2,531
Bukit Sungai Pinang 1,466 3 399 25 3 23 1,919
Batu Hitam 1,302 15 1,932 241 17 67 3,574
Bukit Balik Pulau 295 2 772 103 2 108 1,282
Pondok Upih 4,981 36 2,288 248 28 98 7,679
Bukit Genting 1,256 2 232 2 1 16 1,509
Bukit Pasir Panjang 623 1 783 18 1 18 1,444
Bukit Gemuruh 14,288 57 2,333 471 52 178 17,379
Relau 6,485 122 10,618 1,067 99 364 18,755
Teluk Kumbar 14,532 116 4,680 1,079 99 975 21,481
Bayan Lepas 55,058 599 52,681 9,172 705 12,240 130,455
Sungai Pinang 1,504 0 808 8 2 1 2,323
Sungai Rusa 2,324 1 470 3 1 18 2,817
Permatang Pasir 2,204 6 194 20 1 14 2,439
Bagan Air Hitam 2,393 13 798 131 5 42 3,382
Titi Teras 2,121 12 148 102 4 7 2,394
Kongsi 2,022 34 522 116 15 21 2,730
Kampung Paya 3,291 8 501 152 8 21 3,981
Sungai Burung 1,507 1 1 0 2 12 1,523
Pulau Betong 1,524 1 5 6 3 12 1,551
Dataran Genting 1,852 17 239 46 6 19 2,179
Balik Pulau 12 0 83 13 0 1 109

Peta

Cina

Lihat juga: Orang Cina Pulau Pinang
Perarakan Chingay dilihat sebagai lambang identiti masyarakat Cina Pulau Pinang.[23]

Imigran Cina mula tiba di Pulau Pinang sejurus selepas penubuhan George Town. Dalam catatan hariannya bertarikh 18 Julai 1786, Francis Light menyatakan sekumpulan Cina diketuai oleh "Kapten China" menyerahkan hadiah pukat kepadanya. Komuniti Cina berkembang pesat di pusat bandar dan Tanjong Tokong.[17][24]

Golongan Peranakan Cina berkembang sebagai subkumpulan berpengaruh, menggabungkan budaya Melayu dan agama rakyat Cina. Mereka dikenali sebagai "Cina Raja" kerana kesetiaan kepada takhta British.[25][26]

Berbeza dengan mereka ialah imigran baru dari China dikenali sebagai “sin-kheh”, terbahagi mengikut dialek Cina. Hokkien, Teochew, Kantonis, Hakka, dan Hainan menubuhkan Kongsi untuk sokongan sosial. Komuniti ini membentuk kawasan dominan seperti Jeti Klan, dan turut berkembang di tanah besar Seberang Perai.[16][27]

Melayu

Pedagang Melayu dari Sumatera dan Semenanjung Tanah Melayu berniaga di George Town selepas penubuhannya. Pada awalnya, mereka tinggal di pinggir bandar seperti Sungai Pinang, Jalan Perak, Batu Uban, dan Teluk Duyung.[16][28]

Di Seberang Perai, mereka terlibat dalam pertanian dan perikanan. Serangan Siam ke atas Kedah pada 1821 menyebabkan penghijrahan besar Melayu ke tanah besar.[16]

Imigran Aceh dan Jawa turut membentuk komuniti tersendiri. Masyarakat Aceh aktif dalam perdagangan lada dan menetap di Lebuh Acheen, manakala orang Jawa bekerja di ladang dan kilang timah. Mereka akhirnya berasimilasi ke dalam masyarakat Melayu.[16]

Pakar menyatakan pembangunan pasca kemerdekaan menyebabkan Melayu bandar berpindah ke Seberang Perai kerana peningkatan kos sara hidup.[29] Sebahagian besar tanah di pusat George Town dimiliki oleh Cina menjelang 1975.[18] NGO Melayu seperti UMNO dan Pemenang menuntut pembangunan khusus untuk komuniti Melayu termasuk cadangan zon penempatan Melayu.[30]

India

Lihat juga: Orang India di Pulau Pinang
Di George Town, Thaipusam disambut dengan perarakan di seluruh bandar raya.

Banduan dari benua kecil India telah dibawa ke Pulau Pinang sejurus selepas penubuhan George Town untuk kerja awam. Pemindahan banduan ke Pulau Pinang bertambah apabila Pulau Pinang dijadikan stesen tahanan pada tahun 1795, menggantikan Port Blair di Kepulauan Andaman. Ketibaan ini disertai oleh askar dari Madras, sama ada Hindu atau Muslim yang ditempatkan sebagai pasukan pengawal Pulau Pinang. Hubungan dagang dengan benua kecil India juga menarik pedagang dan buruh dari Mumbai dan Coromandel ke Pulau Pinang; pedagang Muslim India Selatan dari kawasan terakhir ini dikenali sebagai “Chuliah” oleh Francis Light sendiri.[31]

Ketibaan dari India Utara termasuk Bengali, Parsee, Punjabi, Sindhi dan Gujerati. Masyarakat India Utara dan Muslim India memainkan peranan penting dalam perniagaan borong, runcit dan pengedaran. Walau bagaimanapun, Orang Tamil dari India Selatan kemudiannya menjadi kumpulan terbesar dalam komuniti India di Pulau Pinang. Orang Tamil bekerja sebagai buruh, pemunggah barang, pekerja ladang dan dalam perdagangan kecil-kecilan. Pemberian pinjaman wang turut menjadi kepakaran “chettiar”, sebuah klan Hindu.[31]

George Town telah lama menjadi tempat tinggal komuniti Jawi Peranakan yang unik, hasil perkahwinan campur antara masyarakat India dan wanita tempatan Melayu, terutamanya dari Kedah. Jawi Peranakan secara tradisi menguasai bidang penukaran wang, barang kemas, pengedaran akhbar, penerbitan, perdagangan kecil dan pengedaran roti dan bakeri. Hidangan ruji Jawi Peranakan seperti nasi kandar dan mee goreng telah menjadi antara makanan yang paling digemari di Pulau Pinang hingga ke hari ini.[31]

Eurasia

Pulau Pinang menjadi tempat tinggal bagi komuniti kecil Eurasia, yang kebanyakannya tertumpu di kawasan Kampung Serani di George Town. Mereka merupakan keturunan perkahwinan campur antara orang Eropah dan Asia, dan tergolong antara pendatang terawal ke Pulau Pinang. Pada tahun 1786, sejurus selepas penubuhan George Town, sekumpulan orang Eurasia dari Kuala Kedah menetap di China Street dan Bishop Street. Pada tahun 1910-an, satu lagi komuniti Eurasia dari Phuket telah menetap di kawasan yang kini dikenali sebagai Kampung Serani.[32][33]

Mereka yang berketurunan Portugis menganut agama Katolik, manakala mereka yang berdarah Anglo-Belanda cenderung kepada mazhab Protestan. Kaum Eurasia di Pulau Pinang mempunyai persamaan dengan Peranakan Cina disebabkan latar belakang keturunan campuran serta pendidikan bercorak Barat, yang membolehkan mereka berkhidmat dalam jawatan kerani di birokrasi penjajah, perniagaan Eropah dan profesion tertentu.[32]

Siam

Orang ramai meraikan Songkran di Wat Chayamangkalaram, George Town.

Kampung Siam di George Town merupakan penempatan yang diasaskan oleh pendatang Siam, berpusat di sekitar Wat Chayamangkalaram. Kawasan ini telah dibersihkan pada tahun 1795 dan menjelang 1830, terdapat 648 penduduk Siam dan Burma di penempatan baharu tersebut. Penduduk Siam dan Burma bekerja di ladang tanaman tunai serta dalam perdagangan kecil-kecilan. Perkahwinan campur antara dua etnik tersebut dan Cina adalah perkara biasa.[34]

Hubungan rapat antara Siam dan Pulau Pinang terus dikekalkan sehingga abad ke-20. Pada tahun 1915, Raja Rama VI melawat George Town dan meletakkan batu asas bagi pagoda Kek Lok Si. Pada tahun 1962, Raja Bhumibol Adulyadej merasmikan patung Buddha Berbaring di Wat Chayamangkalaram dalam satu majlis yang dihadiri ribuan penduduk tempatan.[34] Hingga kini, Thailand mengekalkan sebuah konsulat di Pulau Tikus, berdekatan dengan Kampung Siam.[35]


Agama

Agama di Pulau Pinang pada 2020[2]
Agama Populasi
Islam
792,187
Buddha
654,808
Hindu
145,871
Kristian
75,345
Lain-lain
42,025
Tidak beragama
30,169
Jumlah
1,740,405
Mengikut arah jam dari kiri atas: Masjid Terapung Tanjong Bungah, Kek Lok Si, Gereja St. George, Pulau Pinang dan Kuil Arulmigu Karumariamman

Islam merupakan agama rasmi di Pulau Pinang, dianuti lebih 45% penduduk negeri pada tahun 2020.[2][36] Pulau Pinang merupakan salah satu daripada dua negeri di mana Islam bukan agama majoriti, satu lagi ialah Sarawak. Bukan Islam secara keseluruhan membentuk hampir 55% daripada populasi Pulau Pinang.[2]

Buddha merupakan agama kedua terbesar di Pulau Pinang, dengan hampir 37% penduduk menganut salah satu cabang Theravada, Mahayana atau Vajrayana.[2] Aliran Theravada khususnya dipengaruhi oleh pelbagai negara asal, dengan kuil Thai, Burma dan Sinhala ditubuhkan di seluruh George Town sejak zaman penjajahan.[37]

Hindu merupakan agama ketiga terbesar dengan lebih 8% pengikut, diikuti oleh Kristian sebanyak 4%.[2] Pelopor komuniti Eurasia pertama di George Town membawa bersama ajaran Katolik, manakala sejumlah kecil mubaligh dari Persatuan Mubaligh London cuba menyebarkan Protestanisme kepada bukan Kristian. Kedua-dua mazhab juga menubuhkan antara sekolah misi tertua di George Town, termasuk Institut St. Xavier, Convent Light Street dan Sekolah Perempuan St. George.[38][39]

Kerajaan Negeri Pulau Pinang mengekalkan dasar kebebasan beragama dan berhimpun, dan merupakan salah satu daripada tiga negeri di Malaysia yang mempunyai jabatan khas untuk hal ehwal bukan Islam.[36][40] Pada tahun 2021, kerajaan negeri menubuhkan Penang Harmony Corporation bagi memperkukuh keharmonian antara agama.[41] Khususnya, Lebuh Pitt dalam Pusat Perniagaan George Town menempatkan pelbagai rumah ibadat milik komuniti Muslim, Tao, Hindu dan Kristian dalam jarak berdekatan antara satu sama lain. Keunikan ini menjadikan Lebuh Pitt dikenali sebagai "Jalan Harmoni".[42]

Bahasa

Papan tanda jalan dwibahasa di George Town. Sejak tahun 2008, papan tanda jalan dwibahasa yang memaparkan nama dalam Bahasa Inggeris, Bahasa Cina, Bahasa Tamil atau Bahasa Arab telah dipasang di seluruh bandar raya.[43]

Dalam masyarakat bandar yang pelbagai di Pulau Pinang, bahasa yang biasa digunakan termasuk Bahasa Melayu, Bahasa Inggeris, Hokkien, Mandarin dan Tamil.[44] Pulau Pinang terkenal dengan dialek uniknya iaitu Bahasa Hokkien Pulau Pinang.[45]

Seperti di seluruh Malaysia, Bahasa Melayu ialah bahasa rasmi di Pulau Pinang. Komuniti Jawi Peranakan di negeri ini turut menggunakan varian Bahasa Melayu Kedah, yang diubah suai sedikit mengikut keadaan masyarakat kosmopolitan.[46]

Bahasa Inggeris pernah menjadi bahasa rasmi semasa penjajahan British. Pertumbuhan sekolah misi di seluruh George Town menyumbang kepada penyebaran bahasa ini secara meluas.[47] Kepentingan bahasa Inggeris dalam perdagangan global turut mendorong penggunaannya oleh masyarakat Cina dan India.[44] Baru-baru ini, terdapat cadangan untuk menjadikan semula bahasa Inggeris sebagai salah satu bahasa rasmi negeri Pulau Pinang.[48][49]

Bahasa Tamil merupakan bahasa yang paling banyak digunakan dalam kalangan etnik India. Selain Tamil, bahasa lain yang dituturkan oleh kaum minoriti India ialah Bahasa Telugu dan Bahasa Punjabi, mencerminkan pelbagai latar keturunan dari benua kecil India.[47][50][51] Sebaliknya, masyarakat Cina Pulau Pinang menggunakan pelbagai dialek Cina termasuk Teochew, Hakka dan Kantonis.[47][44] Bahasa Mandarin, yang lebih kerap digunakan oleh golongan muda untuk tujuan praktikal, digunakan sebagai bahasa pengantar di sekolah Cina di seluruh negeri.[52]

Hokkien Pulau Pinang berfungsi sebagai lingua franca antara pelbagai kaum di negeri ini.[45][53][54] Pada asalnya merupakan varian daripada kumpulan bahasa Min Selatan, dialek ini telah menyerap banyak perkataan pinjaman dari Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris, hasil pengaruh budaya Peranakan Cina. Usaha komuniti turut dijalankan untuk mengekalkan kelangsungan Hokkien Pulau Pinang di tengah-tengah peningkatan penggunaan Mandarin dan Inggeris dalam kalangan generasi muda.[55][56]

Umur

Setakat 2020, Pulau Pinang merupakan negeri “tertua” kedua di Malaysia selepas Perak. Sebanyak 14.9% daripada penduduk Pulau Pinang berumur 60 tahun ke atas, dan dijangka negeri ini akan mempunyai peratusan tertinggi penduduk warga emas di Malaysia menjelang tahun 2040.[57]

Kerajaan negeri dan pihak berkuasa tempatan telah mula merangka dasar mesra usia untuk menyokong populasi warga emas yang semakin meningkat, termasuk infrastruktur yang lebih inklusif, penambahbaikan akses kepada penjagaan kesihatan dan galakan kepada penuaan aktif.[58][59]

Taburan umur penduduk di Seberang Perai pada tahun 2020[21]
Daerah Mukim Penduduk mengikut kumpulan umur (2020) Nisbah tanggungan keseluruhan
0–14 15–64 65+
2010 2020 2010 2020 2010 2020 2010 2020
Utara Mukim 1 2,555 1,830 5,571 5,980 569 620 56.1 41.0
Mukim 2 1,979 1,548 4,120 4,328 512 588 60.5 49.4
Mukim 3 2,801 1,881 6,228 7,960 768 447 57.3 29.2
Mukim 4 4,084 3,098 7,038 9,677 607 591 66.7 38.1
Mukim 5 2,352 2,206 5,361 5,727 604 424 55.1 45.9
Mukim 6 12,079 13,774 23,187 37,416 1,399 1,879 58.1 41.8
Mukim 7 5,103 4,449 11,926 15,427 1,082 1,326 51.9 37.4
Mukim 8 4,227 3,867 10,877 13,062 916 1,106 47.3 38.1
Mukim 9 2,835 2,167 8,944 9,028 882 1,181 41.6 37.1
Mukim 10 1,261 1,093 2,818 3,245 412 408 59.4 46.3
Mukim 11 5,512 5,237 13,003 15,457 1,225 1,459 51.8 43.3
Mukim 12 7,893 7,574 16,495 21,669 1,647 1,917 57.8 43.8
Mukim 13 2,230 2,610 4,456 7,609 476 473 60.7 40.5
Mukim 14 3,967 3,434 14,481 16,448 1,158 2,056 35.4 33.4
Mukim 16 3,042 3,933 7,865 11,050 672 1,097 47.2 45.5
Butterworth 14,982 15,555 51,093 59,065 4,839 5,758 38.8 36.1
Kepala Batas 107 52 377 253 75 56 48.3 42.7
Tengah Mukim 1 9,272 9,852 32,532 36,229 2,072 2,704 34.9 34.7
Mukim 2 1,372 1,365 3,488 3,833 402 359 50.9 45.0
Mukim 3 2,234 2,161 4,539 5,882 399 409 58.0 43.7
Mukim 4 2,498 2,862 7,516 8,467 669 773 42.1 42.9
Mukim 5 1,290 1,106 2,722 3,432 328 351 59.4 42.5
Mukim 6 10,981 11,206 35,982 41,870 963 1,340 33.2 30.0
Mukim 7 1,451 1,546 3,475 4,179 214 331 47.9 44.9
Mukim 8 986 768 2,315 2,340 274 271 54.4 44.4
Mukim 9 1,837 1,784 5,649 6,826 752 573 45.8 34.5
Mukim 10 1,350 1,491 3,902 5,282 516 581 47.8 39.2
Mukim 11 5,315 6,244 25,512 28,972 1,687 2,488 27.4 30.1
Mukim 12 1,888 2,064 4,807 7,165 453 652 48.7 37.9
Mukim 13 4,748 4,441 13,828 19,458 635 1,083 38.9 28.4
Mukim 14 8,324 9,507 23,559 34,274 2,158 2,499 44.5 35.0
Mukim 15 13,864 12,427 41,719 51,202 2,973 4,468 40.4 33.0
Mukim 16 3,721 3,989 9,208 12,403 935 920 50.6 39.6
Mukim 17 607 801 2,246 2,513 262 245 38.7 41.6
Mukim 18 577 746 2,779 1,677 246 182 29.6 55.3
Mukim 19 982 1,611 2,407 3,881 256 310 51.4 49.5
Mukim 20 3,464 3,291 9,109 9,649 759 995 46.4 44.4
Mukim 21 1,298 1,176 2,731 2,892 253 363 56.8 53.2
Bukit Mertajam 2,309 2,352 9,331 8,304 1,457 1,423 40.4 45.5
Perai 3,219 3,043 10,580 12,283 634 824 36.4 31.5
Selatan Mukim 1 900 507 1,994 1,782 216 116 56.0 35.0
Mukim 2 674 298 1,258 1,168 110 44 62.3 29.3
Mukim 3 562 335 1,367 1,282 79 113 46.9 34.9
Mukim 4 2,671 2,033 6,157 7,347 468 504 51.0 34.5
Mukim 5 2,960 1,990 5,351 6,439 386 282 62.5 35.3
Mukim 6 1,041 2,391 2,036 5,183 51 105 53.6 48.2
Mukim 7 4,889 3,863 13,326 15,535 818 704 42.8 29.4
Mukim 8 591 612 1,919 1,609 215 161 42.0 48.0
Mukim 9 6,096 3,851 13,326 13,799 855 1,152 52.2 36.3
Mukim 10 2,914 1,734 6,031 6,676 744 623 60.7 35.3
Mukim 11 5,898 4,053 15,296 14,295 1,571 1,238 48.8 37.0
Mukim 12 520 585 1,484 9,526 297 179 55.1 8.0
Mukim 13 2,083 3,055 3,303 8,135 151 219 67.6 40.2
Mukim 14 6,682 4,964 16,930 17,044 966 982 45.2 34.9
Mukim 15 8,348 7,796 19,134 26,401 1,183 1,441 49.8 35.0
Mukim 16 109 34 263 129 19 28 48.7 48.1
Nibong Tebal 392 219 1,408 1,046 245 160 45.2 36.2
Sungai Bakap 76 47 265 183 57 10 50.2 31.1
Taburan umur penduduk di George Town pada tahun 2020[21]
Daerah Subbahagian Penduduk mengikut kumpulan umur Nisbah tanggungan keseluruhan
0–14 15–64 65+
2010 2020 2010 2020 2010 2020 2010 2020
Timur Laut Paya Terubong 40,076 40,879 151,915 170,748 11,482 15,085 33.9 32.8
Bukit Paya Terubong 291 208 1,197 1,547 211 243 41.9 29.2
Mukim 15 0 0 4 13 0 0 0 0
Mukim 16 237 234 1,139 982 184 192 37.0 43.4
Mukim 17 922 342 2,499 1,930 157 307 43.2 33.6
Mukim 18 2,194 2,912 9,387 13,764 1,219 1,541 36.4 32.4
Ayer Itam 2,503 2,925 11,845 11,145 2,934 2,904 45.9 52.3
Batu Ferringhi 3,767 1,567 8,674 6,637 1,045 842 55.5 36.3
Bukit Bendera 34 51 100 253 39 28 73.0 31.2
Gelugor 1,970 2,549 9,583 15,128 1,309 985 34.2 23.4
Pusat bandar

George Town

24,254 27,778 105,542 115,337 15,586 15,221 37.7 37.3
Jelutong 13,158 13,472 47,899 43,965 5,161 6,070 38.2 44.4
Tanjong Bungah 2,508 1,831 11,038 10,446 1,598 1,994 37.2 36.6
Tanjong Tokong 2,594 2,580 9,784 8,605 1,540 1,365 42.3 45.8
Tanjong Pinang 786 2,517 2,474 8,801 157 652 38.1 36.0
Barat Daya Pantai Acheh 1,344 888 3,414 3,008 340 406 49.3 43.0
Teluk Bahang 692 584 1,758 1,756 174 191 49.3 44.1
Bukit Sungai Pinang 147 452 444 1,300 44 167 43.0 47.6
Batu Hitam 732 848 2,045 2,461 249 265 48.0 45.2
Bukit Balik Pulau 30 288 127 916 23 78 41.7 40.0
Pondok Upih 2,095 1,632 5,030 5,508 522 539 52.0 39.4
Bukit Genting 387 393 950 953 125 163 53.9 58.3
Bukit Pasir Panjang 272 425 824 945 89 74 43.8 52.8
Bukit Gemuruh 4,518 5,026 9,834 11,679 573 674 51.8 48.8
Bukit Relau 789 4,232 1,680 13,872 204 651 59.1 35.2
Teluk Kumbar 4,731 4,849 10,743 15,808 584 824 49.5 35.9
Bayan Lepas 28,698 25,329 87,786 96,641 5,823 8,485 39.3 35.0
Sungai Pinang 443 500 1,099 1,604 154 219 54.3 44.8
Sungai Rusa 531 615 1,036 2,025 91 177 60.0 39.1
Permatang Pasir 771 705 1,545 1,588 171 146 61.0 53.6
Bagan Air Hitam 463 793 1,313 2,309 181 280 49.0 46.5
Titi Teras 519 599 1,299 1,667 180 128 53.8 43.6
Kongsi 687 728 1,905 1,834 253 168 49.3 48.9
Kampung Paya 893 1,128 1,863 2,738 106 115 53.6 45.4
Sungai Burung 275 426 764 1,013 89 84 47.6 50.3
Pulau Betong 343 382 879 1,087 111 82 51.6 42.7
Dataran Genting 273 585 699 1,467 130 127 57.7 48.5
Balik Pulau 46 24 161 77 38 8 52.2 41.6

Jantina

Komposisi jantina di Seberang Perai pada tahun 2020
Daerah Subbahagian Jumlah penduduk Nisbah jantina
Lelaki Perempuan
Seberang Perai Utara Mukim 1 4,280 4,150 103
Mukim 2 3,270 3,194 102
Mukim 3 5,210 5,078 103
Mukim 4 6,881 6,485 106
Mukim 5 4,259 4,098 104
Mukim 6 27,341 25,728 106
Mukim 7 10,694 10,508 102
Mukim 8 9,610 8,425 114
Mukim 9 6,367 6,009 106
Mukim 10 2,312 2,434 95
Mukim 11 11,227 10,926 103
Mukim 12 15,959 15,201 105
Mukim 13 5,675 5,017 113
Mukim 14 11,141 10,797 103
Mukim 16 8,129 7,951 102
Butterworth 39,924 40,454 99
Kepala Batas 169 192 88
Seberang Perai Tengah Mukim 1 26,122 22,663 115
Mukim 2 2,819 2,738 103
Mukim 3 4,348 4,104 106
Mukim 4 6,182 5,920 104
Mukim 5 2,414 2,475 98
Mukim 6 29,989 24,427 123
Mukim 7 3,090 2,966 104
Mukim 8 1,656 1,723 96
Mukim 9 4,632 4,551 102
Mukim 10 3,680 3,674 100
Mukim 11 19,210 18,494 104
Mukim 12 5,213 4,668 112
Mukim 13 14,364 10,618 135
Mukim 14 24,829 21,451 116
Mukim 15 36,847 31,250 118
Mukim 16 9,190 8,122 113
Mukim 17 1,815 1,744 104
Mukim 18 1,327 1,278 104
Mukim 19 2,860 2,942 97
Mukim 20 7,006 6,929 101
Mukim 21 2,220 2,211 100
Bukit Mertajam 5,994 6,085 99
Perai 8,899 7,251 123
Daerah Seberang Perai Selatan Mukim 1 1,227 1,178 104
Mukim 2 765 745 103
Mukim 3 872 858 102
Mukim 4 5,231 4,653 112
Mukim 5 4,500 4,211 107
Mukim 6 3,994 3,685 108
Mukim 7 11,266 8,836 128
Mukim 8 1,273 1,109 115
Mukim 9 9,701 9,101 107
Mukim 10 4,587 4,446 103
Mukim 11 10,246 9,340 110
Mukim 12 1,589 8,701 18
Mukim 13 6,033 5,376 112
Mukim 14 12,199 10,791 113
Mukim 15 18,336 17,302 106
Mukim 16 91 100 91
Nibong Tebal 724 701 103
Sungai Bakap 131 109 120
Komposisi jantina di George Town pada tahun 2020
Daerah Subbahagian Penduduk Nisbah jantina
Lelaki Perempuan
Timur Laut Paya Terubong 114,008 112,704 101
Bukit Paya Terubong 1,008 990 102
Mukim 15 13 - -
Mukim 16 688 720 96
Mukim 17 1,281 1,298 99
Mukim 18 8,994 9,223 98
Ayer Itam 8,396 8,578 98
Batu Ferringhi 4,559 4,487 102
Bukit Bendera 189 143 132
Gelugor 9,231 9,431 98
Pusat bandar

George Town

82,757 75,579 109
Jelutong 31,700 31,807 100
Tanjong Bungah 7,271 7,000 104
Tanjong Tokong 6,383 6,167 104
Tanjong Pinang 5,954 6,016 99
Barat Daya Pantai Acheh 2,232 2,070 108
Teluk Bahang 1,281 1,250 102
Bukit Sungai Pinang 998 921 108
Batu Hitam 1,840 1,734 106
Bukit Balik Pulau 677 605 112
Pondok Upih 3,912 3,767 104
Bukit Genting 831 678 123
Bukit Pasir Panjang 741 703 105
Bukit Gemuruh 9,085 8,294 110
Bukit Relau 9,651 9,104 106
Teluk Kumbar 10,683 10,798 99
Bayan Lepas 65,389 65,066 100
Sungai Pinang 1,187 1,136 104
Sungai Rusa 1,411 1,406 100
Permatang Pasir 1,233 1,206 102
Bagan Air Hitam 1,701 1,681 101
Titi Teras 1,142 1,252 91
Kongsi 1,395 1,335 104
Kampung Paya 2,141 1,840 116
Sungai Burung 737 786 94
Pulau Betong 774 777 100
Dataran Genting 1,111 1,068 104
Balik Pulau 51 58 107

Kadar Kelahiran dan Kematian

Kadar kelahiran dan kematian di Seberang Perai mengikut kawasan DUN[60]
Kawasan DUN Kelahiran hidup setiap 1,000 orang Kadar kematian setiap 1,000 orang
Penaga 23.6 6.4
Bertam 23.8 6.0
Pinang Tunggal 23.3 6.2
Permatang Berangan 23.8 6.3
Sungai Dua 23.6 6.4
Telok Ayer Tawar 23.2 6.2
Sungai Puyu 22.8 6.1
Bagan Jermal 21.1 6.0
Bagan Dalam 23.4 6.2
Seberang Jaya 23.2 6.0
Permatang Pasir 23.5 6.4
Penanti 23.2 6.3
Berapit 23.6 5.9
Machang Bubuk 24.1 6.2
Padang Lalang 23.6 6.4
Perai 25.6 6.2
Bukit Tengah 24.5 5.8
Bukit Tambun 19.2 5.6
Jawi 24.6 6.4
Sungai Bakap 24.4 6.3
Sungai Acheh 22.9 6.0
Purata negeri 23.1 6.1
Kadar kesuburan dan kematian di George Town mengikut kawasan DUN[60]
Kawasan DUN Kelahiran hidup setiap 1,000 orang Kadar kematian setiap 1,000 orang
Tanjong Bunga 23.2 6.3
Air Putih 235.5 28.9
Kebun Bunga 22.9 6.4
Pulau Tikus 20.3 5.6
Padang Kota 23.2 4.7
Pengkalan Kota 22.2 5.2
Komtar 21.7 4.2
Datok Keramat 23.0 6.2
Sungai Pinang 22.9 6.4
Batu Lancang 23.6 6.4
Seri Delima 23.2 6.2
Air Itam 22.4 6.0
Paya Terubong 22.3 6.0
Batu Uban 21.8 6.2
Pantai Jerejak 25.5 6.3
Batu Maung 22.9 6.4
Bayan Lepas 24.0 6.4
Pulau Betong 24.5 6.5
Telok Bahang 23.9 6.4
Purata negeri 23.1 6.1

Rujukan

  1. ^ Opalyn Mok (19 Ogos 2017). "Has Mandarin Replaced Hokkien in Penang?". Malay Mail. Dicapai pada 17 Disember 2023.
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Penemuan Utama Banci Penduduk dan Perumahan Malaysia 2020" (pdf) (dalam bahasa Bahasa Melayu dan Inggeris). Jabatan Perangkaan Malaysia. ISBN 978-967-2000-85-3.
  3. ^ "Vital Statistics Malaysia 2023". Jabatan Perangkaan Malaysia. Okt 2023. ISSN 0127-466X.
  4. ^ "Statistics Dept: Malaysia's Urbanisation Rate Tripled over Five Decades". Malay Mail. 23 Dis 2022. Dicapai pada 4 Dis 2023.
  5. ^ "Perlembagaan Negeri Pulau Pinang" (PDF). Kerajaan Negeri Pulau Pinang.
  6. ^ Teresa Wai, See Ong (Mei 2022). "Building Relationships with Community Members: Lessons Learnt from Fieldwork in Penang, Malaysia". Griffith University.
  7. ^ Ooi Kok Hin, Julia Tan. "Penang Hokkien on Life Support". Penang Monthly. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 Jun 2017. Dicapai pada 2017-05-27.
  8. ^ "Migration report: Selangor, Penang Most Popular with Locals". Free Malaysia Today. 30 Mei 2017. Dicapai pada 3 Julai 2017.
  9. ^ Christopher Tan (24 Jun 2017). "Penang Ranks Second in Influx of New Residents". The Star.
  10. ^ a b "Migration Survey Report 2016". Jabatan Perangkaan Malaysia. 26 Mei 2017. ISSN 0127-8924.
  11. ^ a b c Population Census 1921 Vol. 1. m/s. 18.
  12. ^ "Data siri masa banci penduduk dan perumahan, 1911-2000". Jabatan Perangkaan Malaysia. Putrajaya: 4. Dis 2006. ISBN 978-983-9044-29-4.
  13. ^ "Migration and population distribution 2010". Jabatan Perangkaan Malaysia. Putrajaya: 12. Ogos 2014. ISBN 978-983-9044-86-7.
  14. ^ Lim, Teckwyn (2021). "'Sixteen Naked Indians': First Contact between the British and the Orang Asli". Journal of the Malaysian Branch of the Royal Asiatic Society. 94 (2): 27–42. doi:10.1353/ras.2021.0025. ISSN 2180-4338.
  15. ^ Lewis, Su Lin (2016). Cities in Motion: Urban Life and Cosmopolitanism in Southeast Asia, 1920–1940. University of Cambridge. ISBN 9781107108332.
  16. ^ a b c d e f Ooi, Keat Gin (2015). "Disparate Identities: Penang from a Historical Perspective, 1780–1941" (PDF). Kajian Malaysia – Journal of Malaysian Studies. Universiti Sains Malaysia. 33 (2): 27–52.
  17. ^ a b Zhao, Long (2 Disember 2018). "The Townscape Evolution of Historic Port Settlement of George Town, Pulau Pinang, Malaysia" (PDF). Universiti Putra Malaysia. 11. Dicapai pada 18 Disember 2023.
  18. ^ a b Dumper, Michael, penyunting (2019). Contested Holy Cities: The Urban Dimension of Religious Conflicts. Taylor & Francis. ISBN 9780429673849.
  19. ^ "1957 population census report no. 3: State of Penang". Department of Statistics, Federation of Malaya: 4–6. 11 Julai 1959.
  20. ^ Khoo, Soo Gim (Feb 1995). "Population and housing census of Malaysia 1991: General report of the population census". Jabatan Perangkaan Malaysia. 2: 25. ISSN 1394-3642.
  21. ^ a b c d e f g h Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Department of Statistics Malaysia-2024
  22. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Jabatan Perangkaan Malaysia-2024
  23. ^ Daniel Goh, P. S. (2011). "State carnivals and the subvention of multiculturalism in Singapore" (PDF). Universiti Nasional Singapura: 120.
  24. ^ Goh, Sang Seong (2015). "Penang Chinese Customs and Traditions" (PDF). Kajian Malaysia. Universiti Sains Malaysia. 33 (Supp. 2).
  25. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Jaime Koh-22
  26. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Koay-2016b2
  27. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :25
  28. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :0
  29. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama :4
  30. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Jenkins-2008
  31. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Keat Gin-20152
  32. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Keat Gin-20153
  33. ^ Maria Jolly, Ione (Ogos 2017). "Identity, Community and Place: The Post-World War II Eurasian Exodus from Malaysia and Singapore to Australia" (PDF). Universiti Charles Darwin.
  34. ^ a b Khoo, Salma Nasution (2012). "Exploring Shared History, Preserving Shared Heritage: Penang's Links to a Siamese Past" (PDF). Siam Society. 100: 295–322.
  35. ^ B., Kathy (12 Mac 2021). "Kediaman bekas perdana menteri Malaysia kini dijual pada harga RM62 juta". New Straits Times. Dicapai pada 2 Ogos 2024.
  36. ^ a b Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Penang State Gov2
  37. ^ Woon Khin, Benny Liow (1989). "Buddhist Temples and Associations in Penang, 1845–1948". Persatuan Diraja Asia Cawangan Malaysia. 62 (1): 57–87. JSTOR 41493627.
  38. ^ Cho, Young Mook (Mac 2022). "Formation process of Chinese Community in Penang, 1786–1830" (PDF). Universiti Leeds.
  39. ^ Hollen Lees, Lynn (2017). Planting Empire, Cultivating Subjects. Cambridge University Press. m/s. 146. ISBN 9781107038400.
  40. ^ Opalyn Mok (25 Dis 2023). "Kon Yeow: Pulau Pinang Peruntuk RM10 juta untuk Tempat Ibadat Bukan Islam hingga 2028". Malay Mail. Dicapai pada 17 Mac 2024.
  41. ^ Opalyn Mok (25 Dis 2023). "Kon Yeow: Pulau Pinang Peruntuk RM10 juta untuk Tempat Ibadat Bukan Islam hingga 2028". Malay Mail. Dicapai pada 17 Mac 2024.
  42. ^ Christian Giordano (2010). De Palerme À Penang. LIT Verlag. ISBN 978-3-643-80062-6.
  43. ^ Ng, Su-Ann (22 November 2008). "Multilingual Road Signs Put Up to Boost Penang's Tourism". The Star.
  44. ^ a b c Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Teresa Wai-202232
  45. ^ a b Opalyn Mok (2 Ogos 2016). "Penang Hokkien Will Be 'Dead' in 40 years If People Stop Using It, Says Language Expert". Malay Mail.
  46. ^ Abdul Rahim, Hajar (2015). "Bahasa Tanjong: The Heritage Language of the Jawi Peranakans of Penang" (PDF). Kajian Malaysia. 33.
  47. ^ a b c Ooi, Keat Gin (2015). "Disparate Identities: Penang from a Historical Perspective, 1780–1941" (PDF). Kajian Malaysia. 33 (Supp. 2): 27–52. ISSN 0127-4082. Dicapai pada 7 Mac 2023.
  48. ^ "Penang Backbencher Proposes English as State's Second Official Language". The Star. 8 Nov 2010. Dicapai pada 5 Dis 2023.
  49. ^ "Penang Should Make English Second Language Like Sarawak, Says PKR Rep". Free Malaysia Today. 20 Jun 2022. Dicapai pada 5 Dis 2023.
  50. ^ "Dialek dan Bahasa Mengikut Nombor". Penang Monthly. Mei 2017. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 Mei 2017. Dicapai pada 27 Mei 2017.
  51. ^ Lin, Rouwen (3 Oktober 2010). "The Telugu Heritage". The Star.
  52. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernama Ooi Kok Hin2
  53. ^ Qi, Koh Aun (9 September 2017). "Penang and its struggle for survival". New Naratif. Dicapai pada 17 Februari 2021.
  54. ^ Ann Tan (30 Julai 2009). "Mind your Hokkien". The Star.
  55. ^ Bernard Cheah (17 Ogos 2016). "Menterjemah Hokkien Pulau Pinang ke Bahasa Inggeris dengan mudah". The Sun.
  56. ^ "Belajar Bertutur Hokkien Seperti Anak Jati Pulau Pinang". The Star. 7 Jul 2023. Dicapai pada 5 Dis 2023.
  57. ^ Pfordten, Diyana (22 Jan 2020). "Malaysia's states set to rapidly age as they fail to retain young talent". South China Morning Post. Dicapai pada 2 Ogos 2024.
  58. ^ Yeong, Pey Jung; Chan, Xin Ying (28 Okt 2022). "Dasar Penuaan Aktif yang Mampan untuk Pulau Pinang" (PDF). Penang Institute.
  59. ^ "Bandar Mesra Usia". Majlis Bandaraya Pulau Pinang. Dicapai pada 2 Ogos 2024.
  60. ^ a b "Kawasanku". Jabatan Perangkaan Malaysia. Dicapai pada 2 Ogos 2024.
Pusat Layanan

UNIVERSITAS TEKNOKRAT INDONESIA | ASEAN's Best Private University
Jl. ZA. Pagar Alam No.9 -11, Labuhan Ratu, Kec. Kedaton, Kota Bandar Lampung, Lampung 35132
Phone: (0721) 702022
Email: pmb@teknokrat.ac.id