Balik Pulau | |
|---|---|
| Transkripsi Lain-lain | |
| • Jawi | باليق ڤولاو |
| • Cina | 浮罗山背 / 浮羅山背 |
| • Hokkien POJ | Phû-lô-soaⁿ-pē |
| • Tamil | பாலிக் புலாவ் |
 | |
 | |
  Balik Pulau | |
| Koordinat: 5°21′N 100°14′E / 5.350°N 100.233°E | |
| Negara |  Malaysia |
| Negeri |  Pulau Pinang |
| Daerah | Barat Daya Pulau Pinang |
| Bandar |  George Town |
| Diasaskan | 1794 |
| Pentadbiran | |
| • Kerajaan tempatan | Majlis Perbandaran Pulau Pinang |
| • Datuk Bandar Pulau Pinang | Yew Tung Seang |
| • Ahli Dewan Undangan Negeri Pulau Betong | Mohd Tuah Ismail (PKR) |
| • Ahli Parlimen Balik Pulau | Muhammad Bakhtiar Wan Chik (PKR) |
| Penduduk (2010)[1] | |
| • Jumlah | 23,559 |
| Zon waktu | UTC+8 (MST) |
| Poskod | 11000 |
| Kod kawasan | +6048 |
| Laman sesawang | www |
Balik Pulau ialah sebuah kawasan pinggir bandar bagi George Town yang terletak dalam negeri Pulau Pinang di Malaysia. Terletak sejauh 12.7 km (7.9 bt) ke barat daya dari pusat bandar, kawasan ini berada berhampiran hujung barat daya Pulau Pinang dan juga merupakan pusat pentadbiran bagi Daerah Barat Daya (Pulau Pinang) di pulau tersebut.
Balik Pulau telah diasaskan pada tahun 1794 sebagai sebuah perkampungan pertanian oleh Syarikat Hindia Timur Inggeris. Sehingga kini, ekonomi Balik Pulau masih banyak bergantung kepada sektor pertanian; antara hasil keluaran paling terkenal dari Pulau Pinang seperti buah pala, cengkih dan durian ditanam dan dituai di sekitar kawasan ini.[2][3] Walaupun Balik Pulau umumnya dianggap lebih tenang berbanding pusat bandar yang sibuk di sebelah timur pulau, proses pemodenan turut berkembang ke kawasan ini dalam beberapa tahun kebelakangan, dengan lebih banyak pembangunan perumahan dirancang di kawasan tersebut.[4]
Etimologi
Balik Pulau bermaksud belakang pulau dalam bahasa Melayu.[2] Nama ini merujuk kepada lokasi kawasan pinggir bandar tersebut di bahagian barat Pulau Pinang, yang secara geografi terpisah daripada pusat bandar oleh kawasan perbukitan di tengah pulau.
Muka bumi
Balik Pulau terletak di belakang Bukit Bendera dan mengadap Lautan Hindi dan Selat Melaka. Oleh itu ia terdedah kepada obak besar seperti tsunami 2004. Pekan ini agak terpencil dan lambat membangun berbanding dengan bandar raya George Town. alan perhubungan hanyalah jalan raya dan bot nelayan. Jalan raya dari Bayan Lepas di selatan dan dari Teluk Bahang di utara. Jalan tengah dari Relau. Jalan raya ini terpaksa mengelilingi kawasan berbukit-bukit seperti di ar terjun Titi Kerawang. Dari atas bukit anda dapat melihat kawasan Balik Pulau yang landai di tepi pantai.
Antara kampung yang terdapat di Balik Pulau ialah Kampung Batu Putih, Kampung Batu Kecil, Kampung Sungai Pinang, Kampung Sungai Rusa,Kampung Permatang Pasir, Kampung Pokok Manggis, Kampung Titi Teras, Kampung Permatang Tengah, Kampung Sungai Burung, Kampung Terang, Kampung Perlis, Kampung Genting, Kampung Genting Dalam, Kampung Shee Tan, Kampung Paya Simpang Empat Genting,Kampung Pagar Buluh, Kampung Masjid, Kampung Baruh,Kampung Seronok dan Kampung Binjai.
Secara keseluruhannya kawasan di sini menghijau kerana dijadikan hutan simpan. Antaranya ialah Hutan Simpan Bukit Gemuruh, Hutan Simpan Bukit Genting Hutan Simpan Pantai Aceh dan Hutan Simpan Teluk Bahang.
Antara lokasi berhampiran dengan Balik Pulau ialah Teluk Ara, Muka Head, Teluk Duyung, Teluk Aling, Sungai Tukun, Sungai Teluk Awak, Sungai Teluk Bahang, Penang Butterfly Farm, Pusat Kebudayaan Pulau Pinang, Teluk Bahang, Teluk Mat Inca, Teluk Pisang, Teluk Nibung, Pantai Mas, Hutan Simpan Laksamana, Durian Orchards, Sungai Pinang, Air Terjun Titi Kerawang, Nutmeg & Clove Orchards, Bagan Kuala Sungai Pinang, Sungai Rusa, Sungai Samagagah, Sungai Air Putih, Titi Peropok, Hutan Simpan Balik Pulau, Kampung Melayu, Kuala Jalan Baharu, Kebun Besar, Sungai Burung, Pekan Genting, Sungai Nipah, Sungai Betung, Sungai Ara, Pulau Betung, Pasir Panjang, Teluk Dwalin, Gertak Sanggul, Teluk Gemuruh, Teluk Pasir Belanda, Teluk Bongkok, Teluk Kumbar, Teluk Arab, Teluk Pak Pajun, Teluk Cut, Teluk Pak Bidan, Panara dan Sungai Bayan Lepas.
Sejarah
.jpg)
Ladang cengkih dan buah pala yang pertama di Balik Pulau telah dibuka oleh Syarikat Hindia Timur Inggeris pada tahun 1794. Pada tahun-tahun awal pemerintahan Syarikat Hindia Timur Inggeris di Pulau Pinang (ketika itu dikenali sebagai Pulau Putera Wales), penanaman rempah digalakkan sebagai cara untuk menampung kos pentadbiran pulau ini.[5][6] Pihak British juga bercadang untuk menjadikan Pulau Putera Wales sebagai pusat pengeluaran rempah di Asia Tenggara bagi memecahkan monopoli perdagangan rempah yang ketika itu dikuasai oleh Belanda.
Pada separuh pertama abad ke-19, ladang cengkih dan buah pala di Balik Pulau menarik pelarian Melayu yang melarikan diri daripada pencerobohan Siam ke atas Kesultanan Kedah, serta imigran Cina yang kemudiannya bekerja di ladang-ladang tersebut.[7]
Pusat Balik Pulau, yang dikenali secara tempatan sebagai Kongsi (bermaksud 'berkongsi' dalam bahasa Melayu), dipercayai dinamakan sempena rumah panjang kayu komuniti yang pernah wujud di kawasan itu.[8] Penduduk pelbagai etnik yang bekerja di ladang-ladang sekitar Balik Pulau tinggal di rumah panjang ini, justeru nama tersebut digunakan. Balik Pulau mula berkembang pada penghujung abad ke-19 dengan kewujudan bank, sekolah, kedai dan sebuah pancutan air kolonial yang didirikan oleh seorang peniaga Cina tempatan, Koh Seang Tat.[9]
Sepanjang sejarahnya, Balik Pulau kekal sebagai sebuah pekan pertanian yang tenang, berbeza dengan kawasan bandar raya yang sibuk di sebelah timur Pulau Pinang. Memandangkan sektor pertanian tidak memainkan peranan utama dalam ekonomi Pulau Pinang, Balik Pulau dikatakan memiliki sawah padi terakhir yang masih wujud dalam kawasan George Town.[8] Sebaliknya, kesan limpahan pemodenan dari pantai timur bandar ini juga semakin pesat di Balik Pulau, dengan perumahan sedang dirancang untuk kawasan pinggir bandar tersebut dalam beberapa tahun kebelakangan ini.[4]
Geografi
Ekonomi
Dari segi kegiatan penduduk setempat, terdapat beberapa bentuk pekerjaan yang dilakukan. Penanaman padi merupakan antara kegiatan penduduk di sini. Selain itu ada juga di antara mereka yang menjadi nelayan. Jeti yang biasa digunakan untuk memunggah ikan ialah jeti Pulau Betung dan jeti Jalan Bahru. Di Balik Pulau terdapat ladang kelapa sawit yang terletak di Permatang Pasir dan juga Kuala Sungai Pinang. Ada juga diantara penduduknya yang mengerjakan kebun memandangkan Balik Pulau terkenal dengan buah duriannya dan buah-buahan lain seperti rambutan dan manggis. Selain itu, terdapat perusahaan Industri Kecil dan Kederhana(IKS) yang mengeluarkan makanan ringan seperti kerepek, maruku dan perusahaan belacan. Di samping itu, terdapat kilang memproses mee,koey teow dan makanan yang berasaskan soya dan tepung. Di sini juga terdapat kilang batik iaitu di Sungai Rusa dan Jalan Bahru. Tidak ketinggalan banyak kedai makan yang diusahakan oleh penduduk tempatan terutamanya di Jalan Bahru dan Sungai Burung. Kegiatan-kegiatan ini merupakan pekerjaan yang dilakukan oleh penduduk di sini.
Demografi
Setakat 2020[kemas kini], Balik Pulau mempunyai jumlah penduduk seramai 109 orang.[10] Kaum Cina membentuk lebih daripada tiga perempat daripada jumlah penduduk, diikuti oleh kaum India sebanyak hampir 12% dan kaum Melayu sebanyak 11%.
Pengangkutan
Balik Pulau dihubungkan oleh tiga jalan utama yang bertemu di pusat kawasan pinggir bandar ini. Jalan Balik Pulau menghubungkan kawasan ini dengan perkampungan nelayan Gertak Sanggul di hujung barat daya Pulau Pinang. Jalan ini juga merupakan sebahagian daripada Laluan Persekutuan 6 yang mengelilingi Pulau Pinang, dan turut menghubungkan Balik Pulau dengan pusat bandar utama lain di pulau ini.
Jalan Tun Sardon yang menghala ke timur merentasi kawasan berbukit tengah pulau, menyediakan laluan terus ke Paya Terubong dan Bukit Jambul, manakala Jalan Sungai Pinang yang menghala ke utara membawa ke arah Teluk Bahang di hujung barat laut pulau.
Selain itu, enam laluan bas Rapid Penang turut melalui Balik Pulau - 401, 401E, 403, 404, 501 dan 502.[11][12][13][14][15][16] Laluan ini menghubungkan Balik Pulau dengan pusat bandar George Town, Lapangan Terbang Antarabangsa Pulau Pinang, Queensbay Mall, Bayan Baru dan Teluk Bahang. Selain itu, pada tahun 2018, Rapid Penang telah memperkenalkan perkhidmatan transit percuma dalam kawasan Balik Pulau yang dikenali sebagai Congestion Alleviation Transport (CAT).[17]
Penjagaan Kesihatan
Keperluan asas penjagaan kesihatan penduduk Balik Pulau disediakan oleh Hospital Balik Pulau, sebuah hospital awam yang terletak dalam kawasan pinggir bandar ini. Diuruskan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, hospital ini merupakan salah satu daripada enam hospital awam di Pulau Pinang.[18] Hospital ini dilengkapi dengan 71 buah katil dan menyediakan perkhidmatan termasuk hemodialisis, rawatan kecemasan dan kawalan penyakit berjangkit.
Tarikan Pelancong
Tarikan utama di Balik Pulau berasaskan pertanian, mencerminkan peranan besar sektor pertanian dalam ekonomi serta gaya hidup santai di kawasan ini. Kawasan ini terkenal dengan beberapa produk terkenal Pulau Pinang seperti buah pala, durian dan cengkih. Dalam beberapa tahun kebelakangan ini, pelancongan berasaskan pertanian berkembang pesat di Balik Pulau, apabila pelancong dari negeri-negeri lain dan luar negara datang untuk menikmati durian dan buah pala segar.[2][3][19][20][21] Sebagai contoh, dusun durian di Balik Pulau yang menghasilkan pelbagai jenis varieti durian paling sesuai dilawati semasa musim durian, antara bulan Mei hingga Ogos setiap tahun. Ladang dan kedai buah pala di Balik Pulau turut menawarkan sampel buah pala segar serta produk berasaskan pala, termasuk jus buah pala.[20][22]
Rujukan
- ^ "Population Distribution and Basic Demographic Characteristics, 2010" (PDF). Department of Statistics, Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 22 May 2014. Dicapai pada 19 April 2012. Unknown parameter
|deadurl=ignored (bantuan) - ^ a b c II, Administrator. "The Back of the Island - Balik Pulau". www.visitpenang.gov.my (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-04-20. Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ a b "myPenang - A Day in Balik Pulau". mypenang.gov.my. Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-03-15. Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ a b "RM20bil projects in Penang S-W district - Business News | The Star Online". www.thestar.com.my. Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ "When Penang became a Spice Island". Penang Monthly (dalam bahasa Inggeris). 21 January 2016. Diarkibkan daripada yang asal pada 18 October 2016. Dicapai pada 15 October 2016.
- ^ Khoo, Su Nin (2007). Streets of George Town, Penang. Penang: Areca Books. ISBN 9789839886009.
- ^ Administrator. "History Of Balik Pulau". www.istaybalikpulau.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-10-20. Dicapai pada 2016-10-20.
- ^ a b II, Administrator. "The Back of the Island - Balik Pulau". www.visitpenang.gov.my (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-04-20. Dicapai pada 2018-02-02.
- ^ Administrator. "History Of Balik Pulau". www.istaybalikpulau.com (dalam bahasa Inggeris). Diarkibkan daripada yang asal pada 2017-12-01. Dicapai pada 2018-02-02.
- ^ a b Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamamukimcensus - ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Archived copy". Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-07-02. Dicapai pada 2018-02-02.CS1 maint: archived copy as title (link)
- ^ "Buletin Mutiara". www.facebook.com (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2018-04-01.
- ^ "Balik Pulau Hospital". Penang Trails (dalam bahasa Inggeris). 2016-05-30. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-06-22. Dicapai pada 2018-02-02.
- ^ jalmsab@st (2015-07-13). "Forget D24 and Maoshan, try kampong durians in Penang". The Straits Times (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ a b Marco Ferrarese. "9 reasons Penang will rock your socks off". CNN. Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ "From jungle durians to a tour, our pick of farms to visit in Balik Pulau". 2015-06-28. Dicapai pada 2017-03-15.
- ^ "A chance to experience Penang through smells and tastes | Malaysia | Malay Mail Online". www.themalaymailonline.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2018-03-01. Dicapai pada 2018-03-01.
Pautan luar
 |
Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Balik Pulau |
